...

Voor hun onderzoek bestudeerde consultancybureau Dev organisatieadviseurs openbare bronnen over alle bestuurders die de afgelopen 13 jaar zijn aan- of afgetreden in Nederlandse ziekenhuizen. Elke twee jaar stellen zij overigens een paper op over bestuursontwikkelingen in de Nederlandse ziekenhuissector. Uit de analyse trekken zij enkele voorname conclusies. Een eerste vaststelling is dat het aantal bestuurszetels min of meer gelijk is gebleven (zelfs licht is toegenomen), ondanks het feit dat het aantal ziekenhuizen in Nederland de afgelopen 13 jaar is afgenomen. In 2010 waren er in de 90 ziekenhuizen in totaal 185 bestuurszetels. Op 1 januari 2022 zijn er 74 ziekenhuizen in Nederland met in totaal 187 bestuurszetels. Daarmee is het gemiddeld aantal bestuurszetels per ziekenhuis toegenomen met 23%. Als mogelijke verklaring voor die toename opperen de auteurs dat ontwikkelingen zoals zorgtransformatie en de digitale transitie maken dat besturen complexer is geworden, in vergelijking "met vorige bestuurlijke opgaven die vooral lagen in het verbeteren van kwaliteit en efficiëntie van de bestaande zorg". Dat kan aanleiding geven om de raad van bestuur uit te breiden, klinkt het. Naast het aantal bestuursleden keken de adviseurs ook naar het aantal bestuurswissels en de continuïteit van ziekenhuisbestuursraden. Zo stelden ze vast dat in alle ziekenhuizen in Nederland er tussen 2010 en 2022 in totaal 682 bestuurswisselingen plaatsvonden. Dit komt neer op bijna 52 bestuurswisselingen per jaar, of gemiddeld 0,7 bestuurswisselingen per ziekenhuis per jaar. In de loop der jaren wordt er (geleidelijk aan) meer gewisseld, maar ook het aantal ziekenhuisbestuurders nam toe en de variatie tussen periodes is groot, zo merken de auteurs op. De periode waarin een bestuur in dezelfde samenstelling zetelt blijkt twee tot drie jaar te zijn, met uitschieters zowel aan de onderkant (minder dan één jaar) als aan de bovenkant (één ziekenhuis met 13 jaar dezelfde bestuurder). Dat leidt tot de vraag: hoe lang blijven individuele ziekenhuisbestuurders zitten? Gemiddeld 3,5 jaar zo blijkt, een vijfde blijft minder dan anderhalf jaar. Voorzitters van raden van bestuur blijven iets langer dan leden van de raad van bestuur. Korte zittingsperiodes brengen risico's mee voor de organisatie, merken de auteurs op. Zo kan het historisch geheugen en opgebouwde persoonlijk-professionele kapitaal in betreffend ziekenhuis verloren gaan. In eenzelfde adem geven ze toe dat als een bestuurder niet meer bij de - snel veranderende - bestuurlijke opdrachten past, een zittingsperiode ook te lang kan worden. Nog een vaststelling in het rapport is dat het aantal interim-bestuurders stijgt: tussen 2016 en 2022 nam het aantal interim-bestuurders in Nederlandse ziekenhuizen toe van 12 naar 24. Enerzijds is het inzetten van interim-bestuurders een oplossing om de bestuurscontinuïteit te waarborgen, aldus het rapport. Tegelijk brengt het ook discontinuïteit met zich mee en het is een extra wisseling in het bestuursteam. In het algemeen besluiten de auteurs dat het zorgvuldig matchen van het profiel van bestuursleden met hun opdracht en met het ziekenhuis, en van bestuursleden onderling, soms op gespannen voet staat met het te snel, "op automatische piloot" invullen van een vacature. In sommige gevallen is het verstandig om eerst gezamenlijk lessen te trekken uit de vorige bestuurswissel, zeggen ze. Wat ging goed? En wat willen we dit keer anders doen? Om vervolgens op basis daarvan stappen te nemen die voor iedereen helder zijn.