...

Stéfanie Quennery, ziekenhuisapotheker in de Cliniques universitaires Saint-Luc (UCL) gaf een overzicht van een aantal initiatieven van ziekenhuisapothekers in de ambulante zorg. "Een tiental jaar geleden was er amper plaats voor een loket om geneesmiddelen af te leveren, maar jaar na jaar worden hoe langer hoe meer geneesmiddelen afgeleverd door de ziekenhuisapotheek, waardoor aanpassingen noodzakelijk zijn, ook ruimtelijk met een vertrouwelijk hoekje bijvoorbeeld."De veranderingen betreffen ook de manier waarop patiënten advies krijgen. "Voor MGV worden de geneesmiddelen verstrekt door de ziekenhuisapotheek, maar omdat patiënten nogal wat vragen hebben over die middelen, maakten we een foldertje om het advies te ondersteunen.Voor orale kankerbehandelingen hebben we brochures (gebruiksaanwijzing, ongewenste effecten, enz.) die de apotheker aan de patiënten geeft, samen met de geneesmiddelen."In de Cliniques Saint-Luc is er ook een apotheker bij consultaties voor patiënten met mucoviscidose om de therapietrouw te verhogen met behulp van een educatief spel en ook in de Centrum voor chronische pijn voor een geneesmiddelenanamnese, een beter begrip van de werking van de geneesmiddelen, informatie over concepten als tolerantie en verslaving aan opiaten, een analyse van de houding van de patiënt t.a.v. geneesmiddelen om verslaafd gedrag te begrijpen en te voorkomen, enz.Omwille van de toename van het aantal situaties waarin specifiek advies vereist is, werd een werkgroep van ziekenhuisapothekers opgericht om uniforme informatiefiches op te stellen om te vermijden dat er tijd verloren gaat omdat verschillende mensen verschillende versies maken van verschillende documenten.Ziekenhuisapothekers zijn ook actief op verschillende diensten waar ze samenwerken met multidisciplinaire teams. "Voor bepaalde patiënten stellen we informatie op voor het ontslag uit het ziekenhuis en een farmaceutische nota in de brief voor de behandelende arts. Sinds 2012 maakt de apotheker ook een beeld van patiënten die de dienst geriatrie verlaten om de nodige informatie te kunnen bezorgen aan de officina-apotheker. Daarbij gaat extra aandacht naar fragiele patienten omdat het - wegens een gebrek aan middelen - niet mogelijk is om informatie op maat te verstrekken aan elke patiënt.""Voorlopig is de communicatie met de eerste lijn nog altijd moeilijk", aldus Stéfanie Quennery. "Vandaag zijn er medische fiches die patiënten gebruiken en die ze aan hun apotheker voorleggen. Er zijn geneesmiddelentabellen die perfect dienst kunnen doen als link me de eerste lijn, maar om doeltreffender te kunnen zijn, is informatisering van het grootste belang."Twee apothekers van het Hôpital Erasme spraken op de conferentie over parenterale voeding in de ambulante zorg en over educatie voor patiënten met het HCV-virus (zie ook cover).Er zijn hoe langer hoe meer patiënten die thuis parenterale voeding moeten krijgen. "In Érasme verdubbelde dat aantal patiënten op tien jaar tijd, van 34 in 2007 naar 71 in 2017", zegt Viviane Liévin. In België krijgen elk jaar tien nieuwe pediatrische patiënten tien nieuwe volwassen patiënten parenterale voeding. Waar is die toename aan te wijten? "Aan het cumulatief effect van patiënten in de loop van de tijd, nieuwe indicaties (bariatrische verwikke lingen, enz.) en aan de economische context; in ziekenhuizen maakt parenterale voeding deel uit van het geneesmiddelenforfait dat terugbetaald wordt, maar een patiënt alleen in het ziekenhuis houden om sondevoeding te kunnen krijgen kost ontzettend veel."Wat is de rol van de ziekenhuisapotheker op dat vlak? "De apotheker helpt bij het opstellen van het voorschrift in functie van de haalbaarheid van de samenstelling van de parenterale voeding, het optimaliseren van de behandeling, de productie - en de asepsis -, het stockeren, het wekelijks afleveren van voeding en de ontsmettingsmiddelen, de logistiek (ziekenhuis opnames, vakanties) en het beheer van de terugbetaling en de facturatie en sinds kort ook het implementeren van het farmaceutisch advies.""We beseffen vandaag dat de apotheker een heel belangrijke rol speelt bij patiënteducatie. Daarom maakten we werk van een meer en betere therapeutische educatie", aldus de apotheker.Een vergelijkende studie evalueerde de kennis van een groep nieuwe patiënten met die van een groep patiënten die al meer dan twintig jaar behandeld werd. "De kennis over verschillende topics verbeterde aanzienlijk na therapeutische educatie (één uur) door een apotheker. Zelfs in de groep 'nieuwe' patiënten bleek therapeutische educatie te helpen om kennis sneller te registreren. Maar het kennisniveau van 'oudere' patiënten toont aan dat die educatie regelmatig opnieuw moet gebeuren.""De ziekenhuisapotheker speelt een onmiskenbare rol in een multidisciplinair team. Hij heeft een impact op de behandeling, hij geeft extra informatie en hij is een geprivilegieerde partner van patiënten en thuisverpleegkundigen."