Value-based healthcare, of waardegedreven gezondheidszorg, is een manier om de zorg duurzaam te maken. "De waarde voor de patiënt staat daarbij centraal", legt dr. Filip Ameye uit. Hij is diensthoofd Urologie, voorzitter van de medische raad van AZ Maria Middelares en lid van het Value-Based Health Care Center Europe. Het doel van VBHC is de uitkomsten voor de patiënt te verbeteren en tegelijk de kosten van de gezondheidszorg beheersbaar te houden. Het model is niet toevallig bedacht door twee economen, Michael Porter en Elizabeth Teisberg. "VBHC wil een antwoord geven op de toenemende kost van onze westerse gezondheidszorg", zegt dr. Ameye.

Projectmatige aanpak vereist

Binnen het VBHC-model wordt gewerkt in Integrated Practice Units (IPUs) rond een specifieke aandoening of gerelateerde medische condities. De medewerkers van zo'n unit staan in voor de zorg en voor het betrekken van de patiënt en zijn familie in het zorgproces. "Zij zijn de experten voor een bepaalde aandoening en maken gericht gebruik van data om de zorg continu te verbeteren. In AZ Maria Middelares zijn we gestart met drie pilootprojecten rond specifieke pathologieën: prostaatkanker, lagerugpijn en aortaklepstenose."

De implementatie van VBHC vereist een gestructureerde en projectmatige aanpak. "VBHC kan pas starten als de hele organisatie, zowel strategisch (bestuursorgaan, directie en medische raad) als operationeel (alle artsen en zorgmedewerkers) overtuigd en klaar zijn voor dit nieuwe zorgmodel", vertelt dr. Ameye. AZ Maria Middelares deed daarvoor een beroep op een externe partner, The Decision Institute. "Zij hebben lessen en opleidingen georganiseerd voor artsen, verpleegkundigen, stafmedewerkers en IT-verantwoordelijken. We zijn daarmee gestart in volle covidperiode, maar we hebben die uitdaging opgevangen door digitaal les te geven", licht dr. Ameye toe. Een tachtigtal artsen en zorgmedewerkers van AZ Maria Middelares hebben inmiddels de green of yellow belt*-kwalificatie behaald.

Meten is weten

De waarde die de zorg voor de patiënt heeft, wordt in het VBHC-model zo objectief en specifiek mogelijk gemeten. "Binnen VBHC zijn er een drietal mogelijke parameters voor kwaliteit", legt dr. Ameye uit. "De eerste zijn de CROMs, de clinically reported outcome measures. Dat zijn de objectieve klinische uitkomsten. Concreet: je doet een operatie voor prostaatkanker, en de bloedwaarden achteraf wijzen aan dat de operatie geslaagd is. De tweede zijn de PROMS, de patient-reported outcome measures. Die worden gemeten aan de hand van specifieke vragenlijsten per pathologie. De patiënt wordt bevraagd over de behaalde staat van herstel, over het herstelproces, maar ook over de duurzaamheid van het herstel en de gevolgen op lange termijn. Een bestraling kan bijvoorbeeld in een eerste fase wel helemaal goed verlopen, maar na tien jaar kunnen er radiotherapiesequellen optreden. De derde parameter zijn PREMS, de patient-reported experience measures, die meten hoe de patiënt het zorgtraject heeft ervaren."

In het VBHC-model worden de reële kosten per patiënt over de volledige zorgcyclus in kaart gebracht, dus ook de delen die zich voor en na de opname in het ziekenhuis afspelen. "Daarbij is de time-driven activity-based costing methodiek één van de belangrijke factoren: de tijdsbesteding van medewerkers in verschillende functies en processen in de zorg", benadrukt dr. Ameye. "Het probleem is dat er geen systemen bestaan om die tijdsbesteding automatisch te meten - er zou iemand met een stopwatch naast elke medewerker moeten staan. Dat is natuurlijk niet wenselijk. Daar zou technologie ons wel een handje kunnen helpen." Andere kostendrijvers zoals de duur van de operatie, de verblijfsduur en medicatieverbruik, net als de investerings- en andere overheadkosten kunnen wel gedetailleerd berekend worden.

Naar een betere zorg

Het doel van VBHC is continue verbetering van de zorg. Volgens dr. Ameye kan het verbeterpotentieel zich op verschillende vlakken situeren. "We stellen ons kritische vragen, zoals 'Is deze stap in de behandeling echt nodig, of kan het ook anders?', 'Hoe kunnen we de uitkomsten verbeteren?', 'Hoe kunnen we het minder belastend maken voor de patiënt?'. Zo werken we aan een optimaal zorgproces dat daadwerkelijk waarde kan toevoegen aan de zorg voor de patiënt."

Een VBHC-project opzetten vergt een behoorlijke investering. Bestuur, directie en medische raad van het AZ Maria Middelares hebben voor dit innovatief zorgmodel belangrijke financiële middelen vrijgemaakt. Met het huidige prestatiegebaseerde financieringsmodel zijn op korte termijn geen 'quick wins' op deze investering te verwachten. Maar dat is geen reden om niet met VBHC te beginnen, vindt dr. Ameye. "Puur via de nomenclatuur of de ligdagprijs zijn dit soort modellen inderdaad niet te financieren. Maar we komen ook in België ooit terecht in een systeem van bundled payments (bundelbetaling) van de zorg, voor tijden en na een hospitalisatie voor bepaalde medische condities. Het zou helpen als de overheid de juiste incentive zou geven door organisaties te belonen voor de waarde die ze creëren. Deze methode helpt om zorg duurzaam te maken en meer waarde te creëren voor de patiënt", besluit hij.

* Een green- en/of yellow-kwalificatie betekent dat iemand de nodige kennis heeft over de kennis over nuttige hulpmiddelen en ervaring die gebruikt kunnen worden tijdens het optimaliseren van processen.

VBHC en IT

Het VBHC-proces genereert een grote hoeveelheid data. Om die te verzamelen en te analyseren zijn aangepaste IT-tools nodig. "Klinische data kunnen uit het EPD komen, terwijl na de opname klinische parameters als bloeddruk, zuurstofsaturatie, polsslag of temperatuur via wearables automatisch geregistreerd kunnen worden. Voor de PROM- en PREM-bevragingen zijn er digitale vragenlijsten die op een gestructureerde manier in het EPD verwerkt worden. Correcte bevraging en registratie van papieren vragenlijsten zijn zeer tijdsintensief en worden stilaan onbetaalbaar", legt dr. Ameye uit.

Philips, een aanbieder van informatietechnologie voor de zorg, biedt oplossingen aan om VBHC te ondersteunen. Philips QuestManager is een oplossing voor het uitvoeren van diagnose-, kwaliteits- en effectmetingen binnen de zorg door middel van elektronische vragenlijsten. De patiënt kan thuis of op locatie via internet één of meerdere vragenlijst(en) invullen die zijn toegewezen door de zorgverlener om bijvoorbeeld PROMs en PREMs vast te leggen.

Lees ook de whitepaper van Philips over value-based care .

Value-based healthcare, of waardegedreven gezondheidszorg, is een manier om de zorg duurzaam te maken. "De waarde voor de patiënt staat daarbij centraal", legt dr. Filip Ameye uit. Hij is diensthoofd Urologie, voorzitter van de medische raad van AZ Maria Middelares en lid van het Value-Based Health Care Center Europe. Het doel van VBHC is de uitkomsten voor de patiënt te verbeteren en tegelijk de kosten van de gezondheidszorg beheersbaar te houden. Het model is niet toevallig bedacht door twee economen, Michael Porter en Elizabeth Teisberg. "VBHC wil een antwoord geven op de toenemende kost van onze westerse gezondheidszorg", zegt dr. Ameye.Binnen het VBHC-model wordt gewerkt in Integrated Practice Units (IPUs) rond een specifieke aandoening of gerelateerde medische condities. De medewerkers van zo'n unit staan in voor de zorg en voor het betrekken van de patiënt en zijn familie in het zorgproces. "Zij zijn de experten voor een bepaalde aandoening en maken gericht gebruik van data om de zorg continu te verbeteren. In AZ Maria Middelares zijn we gestart met drie pilootprojecten rond specifieke pathologieën: prostaatkanker, lagerugpijn en aortaklepstenose."De implementatie van VBHC vereist een gestructureerde en projectmatige aanpak. "VBHC kan pas starten als de hele organisatie, zowel strategisch (bestuursorgaan, directie en medische raad) als operationeel (alle artsen en zorgmedewerkers) overtuigd en klaar zijn voor dit nieuwe zorgmodel", vertelt dr. Ameye. AZ Maria Middelares deed daarvoor een beroep op een externe partner, The Decision Institute. "Zij hebben lessen en opleidingen georganiseerd voor artsen, verpleegkundigen, stafmedewerkers en IT-verantwoordelijken. We zijn daarmee gestart in volle covidperiode, maar we hebben die uitdaging opgevangen door digitaal les te geven", licht dr. Ameye toe. Een tachtigtal artsen en zorgmedewerkers van AZ Maria Middelares hebben inmiddels de green of yellow belt*-kwalificatie behaald.De waarde die de zorg voor de patiënt heeft, wordt in het VBHC-model zo objectief en specifiek mogelijk gemeten. "Binnen VBHC zijn er een drietal mogelijke parameters voor kwaliteit", legt dr. Ameye uit. "De eerste zijn de CROMs, de clinically reported outcome measures. Dat zijn de objectieve klinische uitkomsten. Concreet: je doet een operatie voor prostaatkanker, en de bloedwaarden achteraf wijzen aan dat de operatie geslaagd is. De tweede zijn de PROMS, de patient-reported outcome measures. Die worden gemeten aan de hand van specifieke vragenlijsten per pathologie. De patiënt wordt bevraagd over de behaalde staat van herstel, over het herstelproces, maar ook over de duurzaamheid van het herstel en de gevolgen op lange termijn. Een bestraling kan bijvoorbeeld in een eerste fase wel helemaal goed verlopen, maar na tien jaar kunnen er radiotherapiesequellen optreden. De derde parameter zijn PREMS, de patient-reported experience measures, die meten hoe de patiënt het zorgtraject heeft ervaren."In het VBHC-model worden de reële kosten per patiënt over de volledige zorgcyclus in kaart gebracht, dus ook de delen die zich voor en na de opname in het ziekenhuis afspelen. "Daarbij is de time-driven activity-based costing methodiek één van de belangrijke factoren: de tijdsbesteding van medewerkers in verschillende functies en processen in de zorg", benadrukt dr. Ameye. "Het probleem is dat er geen systemen bestaan om die tijdsbesteding automatisch te meten - er zou iemand met een stopwatch naast elke medewerker moeten staan. Dat is natuurlijk niet wenselijk. Daar zou technologie ons wel een handje kunnen helpen." Andere kostendrijvers zoals de duur van de operatie, de verblijfsduur en medicatieverbruik, net als de investerings- en andere overheadkosten kunnen wel gedetailleerd berekend worden.Het doel van VBHC is continue verbetering van de zorg. Volgens dr. Ameye kan het verbeterpotentieel zich op verschillende vlakken situeren. "We stellen ons kritische vragen, zoals 'Is deze stap in de behandeling echt nodig, of kan het ook anders?', 'Hoe kunnen we de uitkomsten verbeteren?', 'Hoe kunnen we het minder belastend maken voor de patiënt?'. Zo werken we aan een optimaal zorgproces dat daadwerkelijk waarde kan toevoegen aan de zorg voor de patiënt."Een VBHC-project opzetten vergt een behoorlijke investering. Bestuur, directie en medische raad van het AZ Maria Middelares hebben voor dit innovatief zorgmodel belangrijke financiële middelen vrijgemaakt. Met het huidige prestatiegebaseerde financieringsmodel zijn op korte termijn geen 'quick wins' op deze investering te verwachten. Maar dat is geen reden om niet met VBHC te beginnen, vindt dr. Ameye. "Puur via de nomenclatuur of de ligdagprijs zijn dit soort modellen inderdaad niet te financieren. Maar we komen ook in België ooit terecht in een systeem van bundled payments (bundelbetaling) van de zorg, voor tijden en na een hospitalisatie voor bepaalde medische condities. Het zou helpen als de overheid de juiste incentive zou geven door organisaties te belonen voor de waarde die ze creëren. Deze methode helpt om zorg duurzaam te maken en meer waarde te creëren voor de patiënt", besluit hij.* Een green- en/of yellow-kwalificatie betekent dat iemand de nodige kennis heeft over de kennis over nuttige hulpmiddelen en ervaring die gebruikt kunnen worden tijdens het optimaliseren van processen.