We gaan 100 jaar terug in de tijd. Een ziekenhuis heeft nog de allures van een 'huis'. Van liften is er geen sprake, van ramen die niet open kunnen ook niet. Medische beeldvorming is beperkt tot de röntgenafdeling en bloedafnames gebeuren in het kabinet van de dokter. Veel bewegwijzering is er ook niet nodig. Toen er eind september brand uitbrak in het ziekenhuis in Warquignies (Boussu), vielen er geen slachtoffers. Honderd jaar geleden was dat waarschijnlijk anders geweest.

Deze evolutie en de grootschaligheid van de ziekenhuizen vandaag eisen een veel betere signalisatie. De wetgever heeft zich trouwens ook in dit debat gemengd met de eis van een duidelijke aanduiding van nooddeuren, brandtrappen en branduitgangen.

Wie zich in een nieuwe omgeving bevindt, zal die automatisch eerst screenen. Alleen merkt men dat de ziekenhuispatiënt dat niét doet. Snelheid en emotie hypothekeren de cognitieve vermogens van een mens, zeker in een stressvolle situatie als in een ziekenhuis.

Het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA) heeft een hele regelgeving rond die bewegwijzering ontwikkeld want "heel wat ziekenhuisbezoekers geven aan dat ze de gebruikte concepten, de vormgeving en de inhoud van de borden of het niet aanwezig zijn van signalisatie als een struikelblok ervaren".

Informatie geven of de weg tonen

VIPA maakt het onderscheid tussen bewegwijzering en informatie. Afhankelijk van het doel moet een ander type bord worden ingezet en de bezoeker moet in één oogopslag het verschil tussen beide borden zien. Bij bewegwijzering wordt een beperkte vorm van informatie weergegeven. Het geeft - zoals het woord het zegt - een bestemming, een richting aan.

Bij informatieborden is de inhoud meer uitgebreid. Zo geeft een informatiebord het overzicht van het ziekenhuis of het aanbod van navormingen die men kan volgen. Zij vatten samen wat er in het gebouw of in een ruimte te vinden is.

Bepaal eerst het hoofddoel en daarna de achterliggende subdoelen. De inkomhal, het parkeerterrein en een specifieke afdeling, zijn hoofddoelen. Heb je het hoofddoel bereikt, dan pas krijg je informatie over hoe je bij het subdoel komt. Anders verwoord: verwijs eerst naar bijvoorbeeld Route 50 tot 70 en pas als je daar bent, naar route 54 of route 69. In de basisbewegwijzering van een ziekenhuis moeten basisfuncties (parking, hoofdtoegang, inkomhal, sanitair, liften, trappen...) standaard aanwezig zijn.

Vermijd onduidelijkheid

Informatie moet snel herkenbaar zijn. Dat wil zeggen dat er uniformiteit moet zijn in de aanduidingen, dat de aanduidingen goed moeten contrasteren, dat er aandacht moet zijn voor reflectie en zonneverblinding. Rechtstreeks licht op de borden is geen goed idee, net zomin als blinkende materialen als basis voor de borden.

De hoogte waarop het bord is geplaatst, is cruciaal. Alles hangt af van de borden die op kleine leesafstand zijn (vb borden aan de lift of bordje aan consultatieruimte) of borden die je van ver moet zien. Die laatste moeten hoog hangen en groot zijn.

De locatie van informatieborden vormt vaak een probleem. Informatieborden vragen, in tegenstelling tot bewegwijzeringsborden, wat tijd om te lezen. Al te vaak staan mensen samengetroept in de nabijheid van deze borden zodat ze een hindernis vormen voor wie wil passeren.

Kleur belangrijker dan verlichting

De vormgeving moet uniform zijn. Voor de leesbaarheid is niet alleen de structuur, maar ook een goede verlichting en contrast in kleur- en materiaalgebruik nodig. Het is goed om in het achterhoofd te houden dat kleurcontrast een grotere invloed heeft op de leesbaarheid dan de verlichting. Wat de kleuren betreft: de primaire kleuren (rood, groen, blauw, geel...) verhogen de leesbaarheid. Maar rood en groen kun je beter niet samen gebruiken, net zomin als zuiver zwart en wit. Het ene zorgt voor problemen bij mensen met kleurenblindheid, de tweede combinatie kan verblindend werken.

Wees ook uniform in het lettertype, kies voor lettertypes die geen dwarse streepjes hebben aan de uiteindes van de letters.

De grootte van de letters hangt af van de afstand waarop ze leesbaar moeten zijn. Vuistregel is 1/100 van de leesafstand. Bij heel belangrijke informatie (aanwijzing route bijvoorbeeld) moet gerekend worden op een minimumgrootte van 1/25.

Pictogrammen hebben een positieve invloed op de herkenbaarheid van bepaalde bestemmingen. Denken we maar aan liften, trappen of de parking. Gestileerde pictogrammen kunnen misschien wel mooi zijn, maar soms missen ze hun doeltreffendheid omdat ze te abstract, en dus moeilijk herkenbaar zijn.

Bijzondere bezoekers

Een ziekenhuis krijgt een mix van bezoekers. Die mix wordt, door onze multiculturele samenleving, steeds groter. Maar ook mensen met een beperking zijn steeds meer zelfstandig en komen op eigen houtje naar het ziekenhuis. Het is nodig om de infrastructuur en de bewegwijzering ook aan hun noden aan te passen.

Het toevoegen van braille is slechts één manier en bereikt slechts één doelgroep. Braille kan ook aangevuld worden met auditieve elementen, al liggen die in een ziekenhuis minder voor de hand. Voor mensen met een auditieve beperking stelt het probleem zich minder. Zij zijn getraind in het ophalen van informatie via visuele prikkels. Een ziekenhuis dat de richtlijnen rond een goede bewegwijzering volgt, komt tegemoet aan de wensen en de verwachtingen van dit soort mensen. Patiënten of bezoekers met een verstandelijke beperking vormen een andere groep die bijzondere aandacht vergt. Zij hebben nood aan eenvoudige en duidelijke informatie-overdracht. Voor hen is het erg belangrijk dat 'medische' taal in 'mensentaal' wordt uitgedrukt, iets waar bijvoorbeeld digitale informatieborden erg gemakkelijk aan tegemoet kunnen komen. Mensen met een beperkte schoolse opleiding en bezoekers die onze taal niet machtig zijn, kun je een heel stuk verder helpen met duidelijke pictogrammen en een eenvoudige bewegwijzering. Als er in de bewegwijzering taal wordt gehanteerd (afdelingen die een specifieke naam krijgen), dan is het aan te raden om de textuele inhoud met extra pictogrammen of symbolen te illustreren.

Buitenomgeving

Vaak is men zo hard bezig met de bewegwijzering binnenshuis, dat men vergeet dat een goede bewegwijzering al buitenshuis gebeurt. Wie zijn auto parkeert, moet zonder moeite de toegang tot het ziekenhuis kunnen vinden of de parkeerautomaat. Wie te voet van de bus stapt, moet in staat zijn om moeiteloos de hoofdingang van het ziekenhuis te vinden. Continuïteit in vormgeving buitens- en binnenshuis geven vertrouwen en stellen een patiënt of de bezoeker gerust.

Routebegeleiding kan op vele manieren gebeuren, maar ook daar geldt dat eenvoud en duidelijkheid de leesbaarheid vergemakkelijken. De route zelf kan met natuurlijke middelen worden afgebakend. Actueel probleem voor vele ziekenhuizen zijn patiënten die buitenshuis komen roken en zo de toegang voor binnenkomende patiënten en bezoekers belemmeren...

We gaan 100 jaar terug in de tijd. Een ziekenhuis heeft nog de allures van een 'huis'. Van liften is er geen sprake, van ramen die niet open kunnen ook niet. Medische beeldvorming is beperkt tot de röntgenafdeling en bloedafnames gebeuren in het kabinet van de dokter. Veel bewegwijzering is er ook niet nodig. Toen er eind september brand uitbrak in het ziekenhuis in Warquignies (Boussu), vielen er geen slachtoffers. Honderd jaar geleden was dat waarschijnlijk anders geweest.Deze evolutie en de grootschaligheid van de ziekenhuizen vandaag eisen een veel betere signalisatie. De wetgever heeft zich trouwens ook in dit debat gemengd met de eis van een duidelijke aanduiding van nooddeuren, brandtrappen en branduitgangen.Wie zich in een nieuwe omgeving bevindt, zal die automatisch eerst screenen. Alleen merkt men dat de ziekenhuispatiënt dat niét doet. Snelheid en emotie hypothekeren de cognitieve vermogens van een mens, zeker in een stressvolle situatie als in een ziekenhuis.Het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA) heeft een hele regelgeving rond die bewegwijzering ontwikkeld want "heel wat ziekenhuisbezoekers geven aan dat ze de gebruikte concepten, de vormgeving en de inhoud van de borden of het niet aanwezig zijn van signalisatie als een struikelblok ervaren".Informatie geven of de weg tonenVIPA maakt het onderscheid tussen bewegwijzering en informatie. Afhankelijk van het doel moet een ander type bord worden ingezet en de bezoeker moet in één oogopslag het verschil tussen beide borden zien. Bij bewegwijzering wordt een beperkte vorm van informatie weergegeven. Het geeft - zoals het woord het zegt - een bestemming, een richting aan.Bij informatieborden is de inhoud meer uitgebreid. Zo geeft een informatiebord het overzicht van het ziekenhuis of het aanbod van navormingen die men kan volgen. Zij vatten samen wat er in het gebouw of in een ruimte te vinden is.Bepaal eerst het hoofddoel en daarna de achterliggende subdoelen. De inkomhal, het parkeerterrein en een specifieke afdeling, zijn hoofddoelen. Heb je het hoofddoel bereikt, dan pas krijg je informatie over hoe je bij het subdoel komt. Anders verwoord: verwijs eerst naar bijvoorbeeld Route 50 tot 70 en pas als je daar bent, naar route 54 of route 69. In de basisbewegwijzering van een ziekenhuis moeten basisfuncties (parking, hoofdtoegang, inkomhal, sanitair, liften, trappen...) standaard aanwezig zijn. Vermijd onduidelijkheidInformatie moet snel herkenbaar zijn. Dat wil zeggen dat er uniformiteit moet zijn in de aanduidingen, dat de aanduidingen goed moeten contrasteren, dat er aandacht moet zijn voor reflectie en zonneverblinding. Rechtstreeks licht op de borden is geen goed idee, net zomin als blinkende materialen als basis voor de borden.De hoogte waarop het bord is geplaatst, is cruciaal. Alles hangt af van de borden die op kleine leesafstand zijn (vb borden aan de lift of bordje aan consultatieruimte) of borden die je van ver moet zien. Die laatste moeten hoog hangen en groot zijn.De locatie van informatieborden vormt vaak een probleem. Informatieborden vragen, in tegenstelling tot bewegwijzeringsborden, wat tijd om te lezen. Al te vaak staan mensen samengetroept in de nabijheid van deze borden zodat ze een hindernis vormen voor wie wil passeren.Kleur belangrijker dan verlichtingDe vormgeving moet uniform zijn. Voor de leesbaarheid is niet alleen de structuur, maar ook een goede verlichting en contrast in kleur- en materiaalgebruik nodig. Het is goed om in het achterhoofd te houden dat kleurcontrast een grotere invloed heeft op de leesbaarheid dan de verlichting. Wat de kleuren betreft: de primaire kleuren (rood, groen, blauw, geel...) verhogen de leesbaarheid. Maar rood en groen kun je beter niet samen gebruiken, net zomin als zuiver zwart en wit. Het ene zorgt voor problemen bij mensen met kleurenblindheid, de tweede combinatie kan verblindend werken.Wees ook uniform in het lettertype, kies voor lettertypes die geen dwarse streepjes hebben aan de uiteindes van de letters. De grootte van de letters hangt af van de afstand waarop ze leesbaar moeten zijn. Vuistregel is 1/100 van de leesafstand. Bij heel belangrijke informatie (aanwijzing route bijvoorbeeld) moet gerekend worden op een minimumgrootte van 1/25. Pictogrammen hebben een positieve invloed op de herkenbaarheid van bepaalde bestemmingen. Denken we maar aan liften, trappen of de parking. Gestileerde pictogrammen kunnen misschien wel mooi zijn, maar soms missen ze hun doeltreffendheid omdat ze te abstract, en dus moeilijk herkenbaar zijn.Bijzondere bezoekersEen ziekenhuis krijgt een mix van bezoekers. Die mix wordt, door onze multiculturele samenleving, steeds groter. Maar ook mensen met een beperking zijn steeds meer zelfstandig en komen op eigen houtje naar het ziekenhuis. Het is nodig om de infrastructuur en de bewegwijzering ook aan hun noden aan te passen.Het toevoegen van braille is slechts één manier en bereikt slechts één doelgroep. Braille kan ook aangevuld worden met auditieve elementen, al liggen die in een ziekenhuis minder voor de hand. Voor mensen met een auditieve beperking stelt het probleem zich minder. Zij zijn getraind in het ophalen van informatie via visuele prikkels. Een ziekenhuis dat de richtlijnen rond een goede bewegwijzering volgt, komt tegemoet aan de wensen en de verwachtingen van dit soort mensen. Patiënten of bezoekers met een verstandelijke beperking vormen een andere groep die bijzondere aandacht vergt. Zij hebben nood aan eenvoudige en duidelijke informatie-overdracht. Voor hen is het erg belangrijk dat 'medische' taal in 'mensentaal' wordt uitgedrukt, iets waar bijvoorbeeld digitale informatieborden erg gemakkelijk aan tegemoet kunnen komen. Mensen met een beperkte schoolse opleiding en bezoekers die onze taal niet machtig zijn, kun je een heel stuk verder helpen met duidelijke pictogrammen en een eenvoudige bewegwijzering. Als er in de bewegwijzering taal wordt gehanteerd (afdelingen die een specifieke naam krijgen), dan is het aan te raden om de textuele inhoud met extra pictogrammen of symbolen te illustreren.BuitenomgevingVaak is men zo hard bezig met de bewegwijzering binnenshuis, dat men vergeet dat een goede bewegwijzering al buitenshuis gebeurt. Wie zijn auto parkeert, moet zonder moeite de toegang tot het ziekenhuis kunnen vinden of de parkeerautomaat. Wie te voet van de bus stapt, moet in staat zijn om moeiteloos de hoofdingang van het ziekenhuis te vinden. Continuïteit in vormgeving buitens- en binnenshuis geven vertrouwen en stellen een patiënt of de bezoeker gerust.Routebegeleiding kan op vele manieren gebeuren, maar ook daar geldt dat eenvoud en duidelijkheid de leesbaarheid vergemakkelijken. De route zelf kan met natuurlijke middelen worden afgebakend. Actueel probleem voor vele ziekenhuizen zijn patiënten die buitenshuis komen roken en zo de toegang voor binnenkomende patiënten en bezoekers belemmeren...