"Beelduitwisseling via cd of dvd geraakt steeds meer op zijn terugweg", zegt prof. Johan de Mey. Volgens de arts is digitale beelduitwisseling - denk voornamelijk aan röntgenfoto's, CAT/CT-scans, MRI-scans, echo's en angiogrammen - via online netwerken de meest toekomstbestendige oplossing. "Aan werken met cd of dvd zijn verschillende risico's verbonden. Zo kan het beeldmateriaal onderweg zoek geraken, kunnen er problemen optreden bij het branden van de beelden op cd's en dvd's, of de ontvangende zorginstelling waarnaar de patiënt is doorverwezen kan het beeldmateriaal niet inlezen." Bovendien kunnen verslagen niet altijd meegestuurd worden met de beelden via cd of dvd. Hierdoor moeten zorgverleners die aanvullende medische gegevens handmatig toevoegen aan het dossier, met het risico op fouten.

Radiologen en andere specialisten wisselen beelden uit onder meer om patiënten door te verwijzen naar andere ziekenhuizen. Dat past in de ontwikkeling waarbij artsen zich in toenemende mate specialiseren. Uit een recent Nederlands onderzoek blijkt een second opinion op verzoek van de patiënt een andere belangrijke motivatie voor specialisten om beelden met elkaar uit te wisselen. Ook in het kader van wetenschappelijk onderzoek worden beelden uitgewisseld.

Volgens datzelfde onderzoek gebruikt zo'n 25 procent van de ondervraagde radiologen en 30 procent van de cardiologen nog cd's en dvd's om beeldmateriaal te versturen. In het UZ Brussel gaat het om ongeveer twee procent, schat professor de Mey. "Al in 1985 bewaarden we de eerste radiologische foto's op digitale wijze, sinds een tiental jaar is het hele radiologische beeldarchief in de meeste Belgische ziekenhuizen digitaal. Rond 2010 werd de cloud voor het eerst verkend." Que?

Tijds- en kostenbesparing

"Door deze digitale beeldcommunicatie hoeven beelden niet meer fysiek per cd of dvd verstuurd te worden", verduidelijkt Johan de Mey. "Daardoor kunnen de patiënt, huisarts, specialist of andere zorgverstrekker de beelden op afstand - bijvoorbeeld thuis - bekijken. Bij sommige varianten van digitale beeldcommunicatie wordt een kopie van de beelden digitaal verstuurd naar de andere locatie, bij andere varianten kunnen de artsen met behulp van een soort digitaal venster (viewer) kijken naar de beelden op hun oorspronkelijke locatie. Bij nog andere systemen worden de beelden online opgeslagen in een zogenaamde 'cloud', een voor de gebruiker onbekende server (ergens in de wereld)."

Digitale beelduitwisseling biedt een aantal belangrijke voordelen, weet prof de Mey. "Het voorkomt dat beelden verloren gaan tijdens de beelduitwisseling, en bespaart tijd. Onder optimale omstandigheden kan het online versturen van dezelfde digitale beelden binnen enkele minuten plaatsvinden in plaats van dagen bij het versturen van cd's en dvd's."

Zoals eerder gezegd in dit artikel is multidisciplinair overleg een belangrijke reden om beelden uit te wisselen. "Via digitale weg gaat dat makkelijker en sneller", ervaart Johan de Mey. Ook kan er bijvoorbeeld beroep worden gedaan op gespecialiseerde, buitenlandse beeldanalysebedrijven, zoals bijvoorbeeld het Amerikaanse HeartFlow (coronair lijden) ? of icometrix (MS) in eigen land. Zij analyseren de beelden en stellen hun rapport binnen de 24 uur beschikbaar in de cloud.

Johan de Mey ziet ook een kostenbesparend element. "Met digitale beelduitwisseling kan je dubbel onderzoek voorkomen. Zo creëer je in een aantal gevallen minder ligdagen in het ziekenhuis. Ook wordt de patiënt op deze manier niet aan extra straling blootgesteld, omdat beelden zoals CT-scans niet opnieuw gemaakt moeten worden."

Interoperabiliteit

Toch zijn er volgens de professor nog een aantal knelpunten die een optimale benutting van digitale beeldnetwerking in de weg staan. Een van de grootste problemen is de interoperabiliteit: het met elkaar verbinden van al de bestaande systemen die zorgverleners gebruiken. Johan de Mey: "In dringende situaties zou een arts onmiddellijk moeten kunnen zien welke beeldvorming een patiënt reeds heeft gehad - liefst over heel de wereld, maar dat is utopisch. Maar omdat niet elke zorginstelling met hetzelfde PACS-systeem werkt (PACS staat voor Picture and Archiving System), kunnen zorgverleners niet in andere archieven zoeken en moeten ze overschakelen naar het systeem van de zender."

"In een ideale wereld zou elke zorginstelling/-verlener in België met hetzelfde systeem werken", vervolgt dr. de Mey. "Wat de overheid kan doen, is dergelijke databanken centraliseren in één systeem en daarvan de linken beschikbaar stellen. Maar dat is uiteraard economisch niet interessant voor de providers. Waarom zou je immers betalen voor zo'n PACS-systeem, als de overheid toch de linken beschikbaar stelt?"

Maar ook de snelheid en stabiliteit van de internetverbindingen in ziekenhuizen om de digitale beelden mee uit te wisselen, zijn soms een belemmering, zegt Johan de Mey. Een andere ontwikkeling waar ziekenhuizen op in moeten spelen is dat de toenemende digitale beelduitwisseling steeds hogere eisen stelt aan de beschikbare digitale opslagruimte. "Vandaar het voordeel om met een cloud-service te werken."

Privacy

Daarnaast wijst de radioloog op de privacy-afwegingen die meespelen bij het uitwisselen van beelden. Johan de Mey: "Het is al gebeurd dat beelden in de cloud vrijgekomen zijn. (haalt zijn schouders op). Wanneer een dossier vroeger bleef liggen op de wacht, konden verschillende zorgverleners het ook inkijken. Het verschil is dat het destijds hooguit om een tiental personen ging, terwijl nu bij wijze van spreken de hele wereld kan meekijken. Toch moeten we erop vertrouwen dat de procedure veilig is. Natuurlijk is voorzichtigheid geboden als je een toegangscode tot beelden doorstuurt naar een collega. E-mail is een eenvoudige manier van communiceren, maar dit is zeker niet de meest veilige. Zo stel je dergelijke toegangscodes bijvoorbeeld best niet langer dan 24 uur beschikbaar."

Door meer samenwerking tussen ziekenhuizen neemt het belang van goede beelduitwisseling alsmaar toe, besluit professor de Mey. En om efficiënte beeldcommunicatie te bekomen, is op zijn beurt goede samenwerking nodig.

"Beelduitwisseling via cd of dvd geraakt steeds meer op zijn terugweg", zegt prof. Johan de Mey. Volgens de arts is digitale beelduitwisseling - denk voornamelijk aan röntgenfoto's, CAT/CT-scans, MRI-scans, echo's en angiogrammen - via online netwerken de meest toekomstbestendige oplossing. "Aan werken met cd of dvd zijn verschillende risico's verbonden. Zo kan het beeldmateriaal onderweg zoek geraken, kunnen er problemen optreden bij het branden van de beelden op cd's en dvd's, of de ontvangende zorginstelling waarnaar de patiënt is doorverwezen kan het beeldmateriaal niet inlezen." Bovendien kunnen verslagen niet altijd meegestuurd worden met de beelden via cd of dvd. Hierdoor moeten zorgverleners die aanvullende medische gegevens handmatig toevoegen aan het dossier, met het risico op fouten.Radiologen en andere specialisten wisselen beelden uit onder meer om patiënten door te verwijzen naar andere ziekenhuizen. Dat past in de ontwikkeling waarbij artsen zich in toenemende mate specialiseren. Uit een recent Nederlands onderzoek blijkt een second opinion op verzoek van de patiënt een andere belangrijke motivatie voor specialisten om beelden met elkaar uit te wisselen. Ook in het kader van wetenschappelijk onderzoek worden beelden uitgewisseld.Volgens datzelfde onderzoek gebruikt zo'n 25 procent van de ondervraagde radiologen en 30 procent van de cardiologen nog cd's en dvd's om beeldmateriaal te versturen. In het UZ Brussel gaat het om ongeveer twee procent, schat professor de Mey. "Al in 1985 bewaarden we de eerste radiologische foto's op digitale wijze, sinds een tiental jaar is het hele radiologische beeldarchief in de meeste Belgische ziekenhuizen digitaal. Rond 2010 werd de cloud voor het eerst verkend." Que?Tijds- en kostenbesparing"Door deze digitale beeldcommunicatie hoeven beelden niet meer fysiek per cd of dvd verstuurd te worden", verduidelijkt Johan de Mey. "Daardoor kunnen de patiënt, huisarts, specialist of andere zorgverstrekker de beelden op afstand - bijvoorbeeld thuis - bekijken. Bij sommige varianten van digitale beeldcommunicatie wordt een kopie van de beelden digitaal verstuurd naar de andere locatie, bij andere varianten kunnen de artsen met behulp van een soort digitaal venster (viewer) kijken naar de beelden op hun oorspronkelijke locatie. Bij nog andere systemen worden de beelden online opgeslagen in een zogenaamde 'cloud', een voor de gebruiker onbekende server (ergens in de wereld)."Digitale beelduitwisseling biedt een aantal belangrijke voordelen, weet prof de Mey. "Het voorkomt dat beelden verloren gaan tijdens de beelduitwisseling, en bespaart tijd. Onder optimale omstandigheden kan het online versturen van dezelfde digitale beelden binnen enkele minuten plaatsvinden in plaats van dagen bij het versturen van cd's en dvd's."Zoals eerder gezegd in dit artikel is multidisciplinair overleg een belangrijke reden om beelden uit te wisselen. "Via digitale weg gaat dat makkelijker en sneller", ervaart Johan de Mey. Ook kan er bijvoorbeeld beroep worden gedaan op gespecialiseerde, buitenlandse beeldanalysebedrijven, zoals bijvoorbeeld het Amerikaanse HeartFlow (coronair lijden) ? of icometrix (MS) in eigen land. Zij analyseren de beelden en stellen hun rapport binnen de 24 uur beschikbaar in de cloud.Johan de Mey ziet ook een kostenbesparend element. "Met digitale beelduitwisseling kan je dubbel onderzoek voorkomen. Zo creëer je in een aantal gevallen minder ligdagen in het ziekenhuis. Ook wordt de patiënt op deze manier niet aan extra straling blootgesteld, omdat beelden zoals CT-scans niet opnieuw gemaakt moeten worden."InteroperabiliteitToch zijn er volgens de professor nog een aantal knelpunten die een optimale benutting van digitale beeldnetwerking in de weg staan. Een van de grootste problemen is de interoperabiliteit: het met elkaar verbinden van al de bestaande systemen die zorgverleners gebruiken. Johan de Mey: "In dringende situaties zou een arts onmiddellijk moeten kunnen zien welke beeldvorming een patiënt reeds heeft gehad - liefst over heel de wereld, maar dat is utopisch. Maar omdat niet elke zorginstelling met hetzelfde PACS-systeem werkt (PACS staat voor Picture and Archiving System), kunnen zorgverleners niet in andere archieven zoeken en moeten ze overschakelen naar het systeem van de zender.""In een ideale wereld zou elke zorginstelling/-verlener in België met hetzelfde systeem werken", vervolgt dr. de Mey. "Wat de overheid kan doen, is dergelijke databanken centraliseren in één systeem en daarvan de linken beschikbaar stellen. Maar dat is uiteraard economisch niet interessant voor de providers. Waarom zou je immers betalen voor zo'n PACS-systeem, als de overheid toch de linken beschikbaar stelt?"Maar ook de snelheid en stabiliteit van de internetverbindingen in ziekenhuizen om de digitale beelden mee uit te wisselen, zijn soms een belemmering, zegt Johan de Mey. Een andere ontwikkeling waar ziekenhuizen op in moeten spelen is dat de toenemende digitale beelduitwisseling steeds hogere eisen stelt aan de beschikbare digitale opslagruimte. "Vandaar het voordeel om met een cloud-service te werken."PrivacyDaarnaast wijst de radioloog op de privacy-afwegingen die meespelen bij het uitwisselen van beelden. Johan de Mey: "Het is al gebeurd dat beelden in de cloud vrijgekomen zijn. (haalt zijn schouders op). Wanneer een dossier vroeger bleef liggen op de wacht, konden verschillende zorgverleners het ook inkijken. Het verschil is dat het destijds hooguit om een tiental personen ging, terwijl nu bij wijze van spreken de hele wereld kan meekijken. Toch moeten we erop vertrouwen dat de procedure veilig is. Natuurlijk is voorzichtigheid geboden als je een toegangscode tot beelden doorstuurt naar een collega. E-mail is een eenvoudige manier van communiceren, maar dit is zeker niet de meest veilige. Zo stel je dergelijke toegangscodes bijvoorbeeld best niet langer dan 24 uur beschikbaar."Door meer samenwerking tussen ziekenhuizen neemt het belang van goede beelduitwisseling alsmaar toe, besluit professor de Mey. En om efficiënte beeldcommunicatie te bekomen, is op zijn beurt goede samenwerking nodig.