Banken moeten anticiperen op de optimale grootte van ziekenhuizen

Is het bedrag van 2,3 miljard haalbaar voor de Belgische banksector? En kunt u een positief antwoord geven aan Waalse ziekenhuizen die zich tot u wenden om geld te lenen?Bernard Michaux (adjunct-directeur voor Wallonië bij Belfi us) : Men mag niet vergeten dat het bedrag van 2.343 miljoen goedgekeurd werd. Dat wil zeggen dat het bedrag geactiveerd kan worden in het kader van het plan 2019-2023 voor algemene en psychiatrische Waalse ziekenhuizen. In dat bedrag zijn de BTW, de algemene kosten en het materiaal niet inbegrepen. In het totaal gaat het dus om 3,1 à 3,5 miljard euro. Daarnaast is het zo dat sommige ziekenhuizen met de werken starten in het bouwplan 2019-2023 en verder bouwen in het volgende plan dat nog niet gevalideerd werd door de overheid.Dat lijkt logisch. Een nieuw ziekenhuis bijvoorbeeld wordt niet gebouwd op vijf jaar.BM: Dat is zo, maar voor de kredietcomités van banken zorgt dat mechanisme voor onzekerheid.Olivier Helbot (Manager Social profit - ING Belgium) : Het feit dat sommige ziekenhuisprojecten al goed gevorderd zijn, terwijl andere misschien pas echt van start gaan aan het einde van dit eerste bouwplan, kan de situatie wat onzekerder maken.In het algemeen lopen leningen die toegekend worden aan ziekenhuizen over een periode van 20 jaar, dus voor meerdere bouwplanperioden.BM: Bij akkoorden gaat het vooral om projecten. Ook al is het tweede plan nog niet gekend, is de kans klein dat een ziekenhuis een project moet onderbreken omdat het Waalse Aviq agentschap nog geen toestemming gaf voor fi nanciering.Omgekeerd werd in de Federatie Wallonië-Brussel de inancie-ring van universitaire ziekenhuizen - bijna een miljard euro tot in 2038, zie AK nr. 2572, nvdr - toegekend voor een periode van tien jaar. Alles bij elkaar zijn de leningen die banken moeten toekennen aan Waalse algemene en psychiatrische ziekenhuizen en aan Franstalige universitaire ziekenhuizen goed voor minstens 4,5 miljard euro op tien jaar.Ik stel de vraag anders: zijn leningen voor een bedrag van 4.5 miljard euro haalbaar?OH: Het gaat om aanzienlijke bedragen. Voor de banksector staat er veel op het spel. Elk dossier van elk ziekenhuis wordt geval per geval zorgvuldig onderzocht, rekening houdend met de context en met de specifieke situatie van de aanvrager. Volgens mij zal geen enkele bank beslissen om een globale enveloppe op tafel te legen om tegemoet te komen aan die specifieke vraag. De context waarbinnen de setcor evolueert, zal een belangrijke rol spelen bij de analyse van de dossiers.Denkt u dat alle plannen die weerhouden werden in het 'Plan de construction' uitvoerbaar zijn?OH: Het is nog te vroeg om daarop te antwoorden. Het zou ook kunnen dat sommige projecten uitgesteld worden, al dan niet gedeeltelijk, of zelfs herwerkt. En dat in functie van het netwerk waarin ze terechtkomen en de nieuwe samenwerkingen die daaruit voortvloeien.Zijn er, buiten de klassieke Belgische banken die actief zijn in de sector, andere financieringsmogelijkheden voor ziekenhuizen?OH: Die bestaan, al zijn er momenteel - en buiten de Europese Investeringsbank natuurlijk - weinig financiële partners die rechtstreeks tussenkomen voor nieuwe constructies.BM: Tot op vandaag heeft de EIB in Brussel en Wallonië geld geleend door het activeren van een institutionele garantie van de Gewesten. Dat was het geval voor de Delta-site van de Chirecziekenhuisgroep, het Mont-Legia ziekenhuis van het CHC en het Viviers-project van het GHdC. Er zijn geen institutionele garanties meer. Hoe gaat de EIB in de toekomst reageren? De instelling wil haar triple-A-status behouden. Vermoedelijk zal er onderhandeld worden over nieuwe voorwaarden. Vergeet niet dat de garanties die de Gewesten verstrekte betalend waren.Ook 'Wallonie Santé' kan 100 miljoen euro investeren in de zorgsector.OH: Inderdaad. Maar dat bedrag heeft ook betrekking op andere sectoren zoals de rust- en verzorgingstehuizen of voorzieningen voor mensen met een handicap. Wallonie Santé zal bovendien wellicht zijn risico diversifiëren. Het bedrag komt dus niet volledig aan de ziekenhuizen toe.BM: Het bedrag is marginaal, maar het kan wel voor een hefboomeffect zorgen. Voor sommige instellingen kan de hulp van 'Wallonie Santé ' helpen om hun kredietwaardigheid en financiële ratio's te verbeteren. En 'Wallonie Santé' kan helpen bij kleine projecten, voor een gedeeltelijke (re)constructie van een ziekenhuis bijvoorbeeld.Kunnen ziekenhuizen die minder geld moeten lenen omdat hun projecten (gevalideerd door de Aviq) minder duur zijn makkelijker een lening krijgen dan ziekenhuizen met projecten die in de miljoenen euro's lopen?BM: Banken hebben aanzienlijke verbintenissen met de ziekenhuissector. Ze zullen geld blijven lenen. Vandaag moeten we bepalen hoe we de kredieten gaan toekennen en aan welke voorwaarden. Daarbij moeten we rekening houden met de schuldgraad van de ziekenhuizen. Die bedraagt voor de algemene ziekenhuizen, volgens de laatste Maha-stude gemiddeld 40% of 2,3 à 2,4 miljard euro. Dat is met andere woorden de schuld van de ziekenhuizen bij de banken. De drie Franstalige universitaire ziekenhuizen (Erasme, Saint-Luc en CHU de Liège, nvdr) hebben een schuldgraad van 21%. Op nationaal vlak bedraagt de schuldgraad van universitaire ziekenhuizen 14,7%. Denk er ook aan dat alle ziekenhuizen naast investeringen in de infrastructuur ook lopende investeringen hebben en investeringen in materiaal.OH: Een ziekenhuis investeert jaarlijks globaal enkele honderduizenden euro's. Die investeringen hebben niet allemaal betrekking op infrastructuur en ze lopen ook niet allemaal over 20 jaar. Vergeet niet dat informatica - wat onotnbeerlijk is - eveneens hoge investeringen vereist.Zijn investeringen in digitale oplossingen een groter risico voor banken dan investeringen in vastgoed? Men zou kunnen denken dat de levensduur van producten zoals het EPD minder lang is dan die van een gebouw...OH: De levensduur van die producten is uiteraard vee korter dan in de vastgoedsector. De technologie evolueert snel, en bovendien zijn informatica-systemen niet altijd compatibel met elkaar en moeten ze dus vervangen worden. Voor vastgoed blijft de hamvraag de toekomst van de geinancierde activa. Wat moet je met een ziekenhuisgebouw als het niet langer gebruikt wordt? Nieuwe ziekenhuisgebouwen zijn hoe langer hoe meer moduleerbaar, rekening houdend met dat aspect van reconversie. Dat alles heeft een impact aangaande het risico.BM: Investeringen in ziekenhuisvastgoed werd door de Aviq vastgelegd voor 25 jaar. Dat is realistisch voor accommodatie. In het vorige financierings systeem, dat nog federaal was, was dat 33 jaar. Moeten er voor medisch-technische investeringen financieringsperiodes voorzien worden van 20 of 25 jaar? Zeker niet. Door de evolutie van de geneeskunde zal de technische uitrusting hoe langer hoe sneller achterhaald zijn. Maar wat met de duur van de investeringen in logistieke pools? Wat de dossiers betreft die ziekenhuizen zullen indienen bij banken, zullen we rekening moeten houden met de levensduur van de verschillende investeringen in functie van hun houdbaarheidsdatum. En de financiering in ziekenhuisinformatica is nog altijd een federale bevoegdheid. Misschien moet de volgende regering een aanzienlijk budget voor ziekenhuisinformatica voorzien? Het gaat dan niet alleen over de aankoop van oplossingen, maar ook over het onderhoud en de vernieuwing.Zullen de schulden van ziekenhuizen toenemen?BM: Rekening houdend met de investeringen die gedaan zullen worden, kunnen sommige ziekenhuizen geconfronteerd worden met schuldratio van meer dan 55%, en in sommige gevallen zelfs 70%. De afhankelijkheid van die ziekenhuizen ten aanzien van de banken zal heel hoog zijn. En dan stelt zich de vraag van de solvabiliteit of kredietwaardigheid. De eigen fondsen worden gevoed door winst, maar die winst daalt al jarenlang. In 2017 bedroeg de winst van alle Waalse algemene ziekenhuizen negen miljoen euro. Bovendien bestaan de directe investeringssubsidies die in het verleden door de federale overheid en de regio's werden toegekend - de beroemde 90/10 - niet meer. Ziekenhuizen moeten daarom rechtstreeks hun eigen projecten financieren of geld lenen. Ze zullen hun schuldgraad zien stijgen en hun kredietwaardigheid zal onder druk komen te staan.Voor banken is de solvabiliteit een essentieel evaluatiecriterium dat bijdraagt tot de 'rating' van een ziekenhuis.In de komende maanden zullen alle Waalse ziekenhuizen hun dossier verdedigen bij banken in de hoop op een kredietlijn. Lopen sommige ziekenhuizen het gevaar om geen lening te krijgen?OH: Elke aanvraag zal geanalyseerd worden, en in de mate van het mogelijke, wordt ook gekeken naar de impact van de netwerken. De ziekenhuissector moet zich projecteren in de toekomst, met name aangaande de evolutie van de ambulante geneeskunde en de rol van het ziekenhuis in een systeem van geïntegreerde zorg. Bankiers krijgen met dezelfde toekomstprojecties te maken en moeten daar ook zo goed mogelijk op inspelen.BM: Het onderzoek van een kredietdossier is nooit zwart of wit. Een gespecialiseerde kredietanalist zal op basis van de ratio's normaal gezien antwoorde met een aanvaarding of een weigering. Dat is zijn rol. Bij Belfius, dat al jaren sterk aanwezig is in de ziekenhuissector, is er geen sprake van een binair antwoord. Wij kunnen de goedkeuring koppelen aan voorwaarden of zelfs bepaalde eisen stellen binnen het verloop van een project, en dat in het financiële belang van de klant én van de collectiviteit. Men mag niet vergeten dat de ziekenhuissector gereguleerd wordt door de overheid en dat de sector zorg verstrekt aan de bevolking. Het is geen puur commerciële sector. We moeten antwoorden geven die geen gevaar opleveren voor de financiën van het ziekenhuis, zoals bijvoorbeeld te veel lenen, en het ziekenhuis moet autonoom zijn ten aanzien van eventuele interventies van partners. Wat de overheid betreft bevinden steden en gemeenten zich al in financieel moeilijke situaties. Elk dossier zal apart bestudeerd worden, er is niet zoiets als 'kleine' of 'grote' dossiers.Leidt het nieuw Waals financieringsmechanisme tot meer onzekerheid?OH: In zekere mate. Dat nieuwe mechanisme koppelt de mogelijkheden van een ziekenhuis op financiering aan de prestaties dat het realiseert (op basis van een maximale ligdagprijs). In het verleden werden kapitaal en rente gedekt door het budget financiële middelen dat door volksgezondheid werd vrijgemaakt over een periode van 33 jaar. Bovendien kan de ligdagprijs elk jaar herzien worden op basis van de activiteit van het ziekenhuis. De bedrijfsresultaten komen steeds meer onder druk, en de ziekenhuizen moeten met een extra risico rekening houden. De bankiers ook.BM: Bovendien worden in het nieuwe systeem de rentetarieven niet langer gegarandeerd door de overheden. Het tarief van het Waals Gewest wordt jaarlijks herzien door de Aviq. Vandaag zijn de tarieven laag, maar als ze binnen de vijf jaar stijgen, moeten ziekenhuizen mogelijk het verschil betalen tussen de door de regio toegepaste rente en de marktrente. Het risico van de evolutie van de rentetarieven werd overgedragen naar het ziekenhuis.