...

Als erfgenaam van het Gemeentekrediet, de publieke instelling gericht op de financiering van de lokale besturen, is het logisch dat Belfius de jaarlijkse analyse van de financiële gezondheid van de ziekenhuizen in ons land op zich nam. De bank voert die studie nu al 25 jaar lang onafgebroken uit. De jongste analyse komt, niet voor het eerst, tot een verontrustend besluit: 32% van de ziekenhuizen sloten het jaar 2018 af met een negatieve balans. De bankanalisten hebben hun onderzoek verder verfijnd: ze stellen vast dat 20 ziekenhuizen van die 32% onvoldoende cash-flow hebben om mogelijke schulden met vervaldag binnen het jaar terug te betalen.Is de situatie in Frankrijk, waar het protest van de witte schorten nog feller doorklinkt, beter dan bij ons? Allicht niet, aangezien president Macron niet aarzelde te verklaren dat "de situatie nog erger is dan de analyses lieten vermoeden". Dat zei hij op 14 november, de dag waarop een belangrijke manifestatie plaatsvond in Parijs.Minder dan een week later, op woensdag 20 november, presenteerde de Franse overheid een noodplan, met als spreekbuis premier Edouard Philippe en minister van Gezondheid, Agnès Buzyn. De ziekenhuizen beschouwen ze als een 'nationale schat'. Premies hier, budgettaire aanvullingen daar... en, als gigantische kers op de taart, neemt de overheid 10 miljard euro schulden van de openbare ziekenhuizen over. Dat komt neer op een klein derde van een totaal dat geschat wordt op 33 miljard euro.Zijn de Franse ziekenhuizen in minder goede financiële gezondheid dan de Belgische? Ja en neen. Het Directoraat onderzoek, studies, evaluaties en statistieken (Drees), een bestuurseenheid van het ministerie van Solidariteit en Gezondheid, analyseert elk jaar globaal, maar zeer gedetailleerd, de gezondheidsuitgaven in Frankrijk. De editie 2019 kwam uit in september jongstleden. Daaruit blijkt dat 57% van de openbare instellingen in 2018 een deficit had, tegenover 59% in 2017. Het totale deficit zat in de orde van grootte van een miljard euro, een bedrag dat met 40% toenam op tien jaar tijd.Het eindresultaat van het jaar 2018 liet nochtans een spectaculaire verandering zien. De studie besluit met een licht positieve rentabiliteit van plus 3% voor de regionale ziekenhuiscentra (CHR) in de provincies, en dit na verscheidene deficitaire jaren. Voor het grootste regionale ziekenhuiscentrum van het land echter, dat van Parijs en van Ile de France - gekend onder de term AP-HP, of nog, Assistance Publique - Hôpitaux de Paris -, blijft het deficit groot, zelfs al is de rentabiliteit verbeterd: -1,9% in 2018, na -2,7% in 2017. Dit deficit weegt natuurlijk zeer zwaar in de balans die 38 ziekenhuizen, meer dan 8 miljoen patiënten per jaar, en circa 100.000 personeelsleden omvat!Ter vergelijking. De rentabiliteit van de privéziekenhuizen bedroeg 3,5% in 2017, het laatste gekende cijfer, hoewel een kleine 25% van die privéziekenhuizen desalniettemin een deficit hadden. Deze cijfers gaan enkel over de commerciële privéziekenhuizen waarvan de globale omzet circa 20 miljard euro bedraagt, tegenover een totale omzet van 80 miljard euro voor de openbare ziekenhuizen. Deze deficits, en vooral de opgestapelde schuld, zijn veroorzaakt door de grote investeringen die werden toegestaan in 2007 en later nogmaals in 2012. Het resultaat van deze investeringen is dat de situatie gekeerd is. DREES maakte bekend dat het luik met investeringsmaatregelen op tien jaar in vrije val is: 11% in 2009 en nauwelijks 5% in 2018.Onder de maatregelen die in Parijs op 20 november werden aangekondigd vallen onder andere enkele budgettaire aanvullingen voor de aankoop van klein materiaal, premieverhogingen (maar niet van de salarissen, klaagt het personeel) en - behoorlijk spectaculair - de terugname door de staat tussen 2020 en 2022 van 10 miljard euro schulden.Kan dit 'noodplan', op dit laatste punt in het bijzonder, België op ideeën brengen? Een vergelijking is natuurlijk nog geen argument. Eerste vaststelling: de openbare ziekenhuizen hangen in België niet van hetzelfde machtsniveau af als in Frankrijk. Bij de zuiderburen is er een directe lijn tussen de overheid en de openbare ziekenhuizen. Zo verklaart de AP-HP het feit dat haar leningen, net zoals de Franse overheid, profiteren van de AA-notatie: "De nauwgezette controle die de overheid uitvoert in het kader van de dubbele voogdij, specifiek voor AP-HP, werd uitgevoerd door de ministers belast met Gezondheid en Budget... Zelfs al is er geen expliciete overheidswaarborg voor de leningen die AP-HP opneemt, toch zijn de agentschappen van oordeel dat de overheid in laatste instantie verantwoordelijk is voor de solvabiliteit van de instelling." Dat de overheid 10 miljard euro overneemt, verandert niets aan het openbaar deficit, noch zal die terugname iets veranderen aan de overheidsschuld.Deze situatie verschilt sterk van deze in België, stelt Bernard Michaux, adjunct-directeur bij Belfius in Wallonië, en verantwoordelijk voor de ziekenhuissector. In ons land volgen de openbare ziekenhuizen niet hetzelfde model: de aandeelhouders zijn de steden, gemeenten en de CPA's (Certified Public Accountants), en niet de staat of de gewesten. Zij profiteren dus helemaal niet van de overheidsgarantie of van de gewesten.Hoe zit het dan met de financiering? Het statuut van het ziekenhuis heeft geen enkele invloed op de financiering ervan. Zolang het ziekenhuis actief is, ontvangt het een financiering in functie van haar activiteiten. De drie hoofdbronnen zijn:Budget Financiële Middelen (BFM) per hospitalisatiedag, VolksgezondheidHonoraria voor medische prestaties (Riziv)Een tussenkomst voor farmaceutische producten (Riziv-Volksgezondheid)Het federale niveau neemt het belangrijkste deel voor zijn rekening maar men mag de eigen bijdrage van de patiënten niet vergeten.En tot slot hebben de gefedereerde entiteiten sinds de Zesde Staatshervorming bevoegdheden geërfd inzake infrastructuur (gebouwen). Het IT-luik blijft tot nu toe federale bevoegdheid, en valt dus onder het budget volksgezondheid.Het zou dus een illusie zijn te geloven in een overheveling van de schulden van de ziekenhuizen naar de federale overheid of de gewesten.