'Kunst helpt om een healing environment te creëren'

De kiem van Kunsthuis Yellow Art werd in 2001 gelegd met de tentoonstelling Y.E.L.L.O.W. waar curator Jan Hoet insider- en outsiderkunst samenbracht in zijn ouderlijk huis - zijn vader was als dokter verbonden aan het OPZ Geel. De werken die nu in 'Sint-Dimpna' te zien zijn, moeten troost bieden en de mentale veerkracht helpen verbeteren bij patiënten en bezoekers. In de volksmond wordt Ziekenhuis Geel nog steeds geassocieerd met de Heilige Dimpna die geesteszieken en hun begeleiders van heinde en verre naar Geel lokte. "Uit deze opvang van pelgrims bij de inwoners thuis is trouwens de Geelse gezinsverpleging gegroeid", vertelt CEO van Ziekenhuis Geel, Jan Flament. "We zijn als algemeen ziekenhuis en OPZ trouwens historisch heel nauw verbonden. De relatie tussen beide instellingen, die op een steenworp van elkaar liggen, is ook zeer positief. Daarbij komt ook de achterliggende idee: patiënten die iets doen voor patiënten. In een omgeving als een ziekenhuis kan je daarvan enkel houden. De meerwaarde van dergelijk artistiek project is ook groter dan enkel de schoonheid die de kunst ons biedt." Ziekenhuizen gaan vaak pas kunst aanschaffen als ze verplicht worden bij een nieuwbouw of verbouwing een bepaald percentage in kunst te investeren. Dat is met dit project niet het geval. "Het is goed dat de overheid de zorginstelling aanmoedigt om kunst in bouwplannen te integreren. Maar dat is wat ons betreft een extra ondersteuning", dixit Flament. "Als kunst enkel een plaats krijgt, wanneer je er geld voor krijgt, dan is dat toch zeer jammer. Waarom proberen we mensen iedere dag terug gezond te maken? Zodat ze langer van de schoonheid van het leven mogen genieten. Laat ons dan elke minuut de moeite maken. Zelfs in een wachtzaal of de gang van een ziekenhuis. " De kunstwerken hangen verspreid over de diverse afdelingen van het ziekenhuis. Tien artiesten namen aan het project deel: Alain Elsen, Caroline Beckers, Danny Smolders, Roel Hufkens, Dirk Vandecruys, August de Puysseleir, Ingrid Vandenbergh, Karel Laenen, Lieve Horemans en Luc Zwijsen. "De selectie geeft een mooi overzicht van waar Kunsthuis Yellow Art voor staat", zegt Sofie Van der Linden, artistiek medewerker van het Kunsthuis. "We gaan voor artistieke kwaliteit. De kunstenaars zijn gedreven in wat ze doen en dat is af te lezen in het werk zelf." Als aanvulling bij de schilderijen werd ook een beroep gedaan op lettering artist Pieter Boels die muurteksten schilderde verspreid over het hele ziekenhuis. Het zijn alinea's uit de beloftetekst waarin de visie, missie en waarden van Ziekenhuis Geel zijn opgenomen. Op zo'n manier gebracht dat ze transparant en leesbaar zijn voor iedereen die in het ziekenhuis komt. "Kunst is niet alleen een belangrijke vorm van expressie en schoonheid, het helpt ook om in en rond ons ziekenhuis een 'healing environment' te creëren voor onze patiënten." stelt Jan Flament. "Een aangename omgeving heeft zeker een helende werking. Als je erover nadenkt is dat ook logisch. Moest onze omgeving geen impact hebben op ons gemoed, zouden we waarschijnlijk allemaal in donkere bunkers wonen die kaal ingericht werden. Wij willen een omgeving voor onze patiënten die een goed gevoel geeft.Wanneer ze in ons ziekenhuis verblijven of wanneer ze kort op bezoek komen voor een onderzoek of consult. Dat past voor ons ook in een bredere aanpak waarin we onze omgeving vergroenen en meer ruimtes creëren voor personeel en patiënten om mentale rust en gezondheid te kunnen beleven." Voor de plaatsing van de kunstwerken in het ziekenhuis kreeg Yellow Art in belangrijke mate de vrije hand. "Aan een arts ga je ook niet vertellen (als niet-arts) hoe hij of zij klinisch moet werken", lacht Flament. Over dus naar Bert Boeckx, coördinator van Yellow Art: "Met de mensen van het ziekenhuis hebben we een rondgang gemaakt om de mogelijke locaties te selecteren. Op basis van de keuze van kunstenaars en de mogelijke locaties zijn wij aan de slag gegaan. We hebben kunstenaars/kunstwerken en locaties met elkaar verbonden. Bijvoorbeeld de materniteit vraagt om andere werk dan een afdeling oncologie. Ook is er verschil tussen een plek waar bezoekers snel passeren en slechts de tijd krijgen om vlug naar een kunstwerk te kijken of bijvoorbeeld een wachtkamer waar bezoekers een werk langer in zich kunnen opnemen. Het voorstel met locaties en kunstenaars - rekening houdend met het beschikbare budget - werd bezorgd aan de opdrachtgever. Het ziekenhuis was meteen tevreden met de selectie." Wat Yellow Art doet, is geen creatieve therapie. Yellow Art biedt kunstenaars met een psychische kwetsbaarheid een kwalitatieve en gepaste context om hun artistieke discipline te beoefenen. "De groep is heel divers qua leeftijd, achtergrond en talenten", zegt Bert Boeckx. "Alle deelnemers bevinden zich in verschillende fases van hun artistieke ontwikkeling, maar delen eenzelfde passie en achtergrond. Ze werken met diverse disciplines binnen één en dezelfde broeiplaats. De groepsdynamiek, onderlinge feedback en het onderling doorgeven van knowhow leiden tot een boeiende overdracht en kruisbestuiving. Ze manifesteren zich ook naar de buitenwereld als groep, als collectief dat een eigen plek inneemt in het kunstenlandschap en opkomt tegen de stigmatisering." Hoe reageren patiënten en bezoekers op het kunstproject in Ziekenhuis Geel? "De reacties zijn heel positief maar ook relatief beperkt omdat we zo weinig bezoek toelaten ten gevolge van covid", zegt Jan Flament. "Maar het meeste plezier heb je vooral van de subtiele reacties. Mensen die op weg naar een consultatie of onderzoek, plots even blijven stilstaan en naar de werken kijken. De patiënt die een glimlach in een wachtzaal krijgt wanneer hij of zij naar een werk kijkt. Dààr gaat het om. Niet om het applaus of de aanmoedigingen. Vanuit de organisatie zelf is men ook enthousiast over de samenwerking met het Psychiatrisch Ziekenhuis van Geel en is er ook de bijzondere waardering dat het om werken gaat van patiënten. Dàt is echt een grote meerwaarde. Ook voor die patiënten."