...
Dat alles blijkt uit de jaarlijkse Maha - Model for Automatic Hospital Analyses - van Belfius. De analyse werd recent voorgesteld. Ze licht de financiële gegevens van de algemene ziekenhuizen in 2021 door. Via een enquête voegt Belfius daar ook de eerste jaarhelft 2022 aan toe. Vorig jaar vertoonden de algemene ziekenhuizen een balanstotaal van 22,3 miljard euro, een stijging met 6,1% ten opzichte van het referentiejaar 2019 - het atypische coronajaar 2020 laat de Maha buiten beschouwing. Globaal is de financiële structuur gezond. De solvabiliteitsgraad - het aandeel van de eigen middelen ten opzichte van het balanstotaal - verbeterde zelfs lichtjes. Wel zijn de verschillen groot en bij 29 ziekenhuizen (34% van het totaal) ligt het aandeel eigen middelen lager dan de norm van 20%. Ziekenhuizen sloten in 2021 veel minder kredieten af bij banken (31,7%) dan in 2019 (35,8%). Ook hier zijn de verschillen groot. Niet minder dan 20 ziekenhuizen hebben een schuldgraad van meer dan 40% en 13 ziekenhuizen hebben zelfs onvoldoende cashflow om hun tijdens het boekjaar vervallend deel van de schuld te dekken. Opmerkelijk is de aanzienlijke daling gedurende de laatste drie jaar van de bruto-investeringen. In 2021 ging het over 856 miljoen, een kwart minder dan in 2019 en zelfs 40% minder vergeleken met de investeringspiek in 2018. De belangrijkste verklaring daarvoor is de aanpassing van het Vlaamse subsidiemechanisme in 2017/2018. Dat zorgde voor fors minder dossiers. De onzekerheid tijdens de covid-crisis versterkte dat nog. De huidige inflatie heeft een impact op de kosten van materialen, rentelasten enz. Het zet (de omvang van) bepaalde projecten op de helling. Uiteraard beïnvloedt ook de opbouw van de netwerken de toekomstige keuze van investeringsprojecten. Twee jaar geleden daalde het aantal klassieke opnames en daghospitalisaties met gemiddeld 18,2%. Die knik tijdens covid zijn de ziekenhuizen nog niet te boven gekomen. De activiteiten lagen vorig jaar en de eerste helft van 2022 respectievelijk 9,3% en 8,6% lager dan voor de pandemie. Zestien ziekenhuizen gingen meer dan 15% achteruit. Toch genereerden twee ziekenhuizen ook meer klassieke opnames dan in 2019. De bezettingsgraad daalde eveneens: van 72,1% in 2019 naar 64,7% in 2021. Deels compenseert de opmerkelijke stijging aan daghospitalisaties het verlies. Vooral het niet-chirurgische dagziekenhuis gaat erop vooruit, met 7,1% in 2021 en zelfs met 8,6% de eerste jaarhelft van 2022. In 2020 schoot de overheid de sector te hulp met een kasvoorschot van twee miljard. De afrekening volgt pas in 2023 maar ondertussen gebruikten de ziekenhuizen dat geld voor specifieke covid-kosten en -prestaties. Ten opzichte van 2019 steeg de omzet in 2021 met 9,8%, vooral door een 12% hoger Budget Financiële Middelen (BFM). De overheid investeerde vooral in het personeelskader met het 'Zorgpersoneelsfonds', nieuwe loonbarema's (IFIC) en twee indexeringen. Ook stegen de inkomsten uit de apotheek, de afdrachten van de honoraria (plus 8%) en de forfaits. Met 10,1% stegen de exploitatiekosten echter nog net iets harder dan de omzet. Er waren onder meer meeruitgaven voor geneesmiddelen en medische producten zoals mondmaskers, covid-19-testen enz. Van de omzet gaat in 2021 41,5% naar lonen. Die stijging van 8,8% vergeleken met 2019 is toe te schrijven aan de toename van de gemiddelde loonkosten en de aangroei met 2.995 voltijdsequivalenten (VTE's). In de algemene ziekenhuizen werkten er vorig jaar 107.917 VTE plus uitzendkrachten en nog bijna 1.000 VTE's 'ter beschikking gesteld personeel'. Sinds 2019 werd 75% meer uitzendpersoneel ingeschakeld en dat wijst op acute personeelstekorten. De afwezigheidsgraad bedroeg bijna 10% - waarvan 6,1% langdurig - terwijl dat cijfer globaal voor België 6,13% bedraagt. Het gewone bedrijfsresultaat steeg in 2021 met 50 miljoen tot 127 miljoen. Dat is amper 0,7% van de omzet. De financiële gezondheid van de ziekenhuizen blijft dus erg fragiel en zonder 129 miljoen extra federale steun zou het gewoon bedrijfsresultaat twee miljoen in het rood gaan. Ziekenhuizen namen 830 miljoen op van de twee miljard federale steun uit 2020. Zonder die centen vertonen vrijwel alle ziekenhuizen een deficitair gewoon bedrijfsresultaat. De impact van de steun verminderde in 2021 en dus stijgt het aantal ziekenhuizen met een tekort op het gewoon bedrijfsresultaat van 24 (28%) naar 44 (51%). Hoge inflatie, energie- en goederenkosten en vier loonindexeringen bezorgen de ziekenhuizen in 2022 een financiële schok. Volgens Belfius kost energie minstens 80 miljoen extra. De Maha ziet het gewoon bedrijfsresultaat met 270 miljoen achteruit koekelen. De hele sector is sowieso deficitair. Voor sommige ziekenhuizen komen er nog pensioenlasten bij. En de uitdagingen zijn groot. De digitale transformatie vergt aanzienlijke investeringen en striktere energie- en duurzaamheidsnormen kosten op termijn ook geld. In 2020 en 2021 hield men het hoofd boven water door belangrijke overheidstegemoetkomingen. De marge voor vers geld is echter beperkt.