Op dit moment zijn er 25 erkende (locoregionale) ziekenhuisnetwerken. De netwerken beschikken over een orgaan dat de plaats inneemt van de leden-ziekenhuizen. Dat nieuwe orgaan kan beslissingen bespreken en goedkeuren, het kan een strategie uitwerken over het aanbod aan zorgopdrachten, de coördinatie van het medisch aanbod tussen de ziekenhuizen enz.

Hamvraag is echter of een ziekenhuisnetwerk niet gelijkgesteld kan worden met een concentratie van ondernemingen. Het mededingingsrecht beschouwt ziekenhuizen immers als ondernemingen die diensten op de markt aanbieden.

Concentratie

Op 22 juli 2020 publiceerde het auditoraat van de Belgische Mededingingsautoriteit -de bevoegde autoriteit voor de controle op concentraties van ondernemingen- hierover een document. Daarin bevestigt de Mededingingsautoriteit dat ziekenhuisnetwerken tot een concentratie van ondernemingen kunnen leiden. De oprichting ervan moet dus vooraf worden goedgekeurd.

Afhankelijk van de manier waarop ze georganiseerd zijn kunnen netwerken het functioneren en de organisatie van de ziekenhuizen-leden beslissend beïnvloeden. Maatregelen op netwerkniveau hebben immers impact op het aanbod aan zorgopdrachten en de coördinatie ervan tussen de verschillende ziekenhuizen. De beslissingen zijn bovendien bindend.

"Verstandig zijn"

Het is dus duidelijk dat als een netwerk een concentratie tot gevolg heeft, de Belgische Mededingingsautoriteit zich over de oprichting moet uitspreken vanuit het oogpunt mededinging. In de praktijk gaat dit waarschijnlijk over alle ziekenhuisnetwerken. En dus stelt de Mededingingsautoriteit dat "het verstandig zou zijn" om de oprichting van het netwerk voorafgaand aan te melden om na te gaan of het toelaatbaar is.

Dat zal geval per geval beoordeeld worden waarbij men rekening houdt met specifieke situaties en omstandigheden. Een concentratie wordt als aannemelijk beschouwd in drie gevallen: het verkrijgen van uitsluitend zeggenschap, het bestaan van een gezamenlijk zeggenschap of een feitelijke fusie.

Feitelijk vetorecht

Bij uitsluitend en gezamenlijk zeggenschap kijkt men vooral naar de organisatie en de uitvoering van het binnen het netwerk opgezette besluitvormingssysteem. Een ziekenhuis heeft uitsluitend zeggenschap over de andere ziekenhuizen als het een meerderheid van de stemrechten bezit. Dat impliceert immers dat het ziekenhuis alleen kan beslissen en maatregelen kan opleggen aan de andere netwerkziekenhuizen. Idem als een ziekenhuis over een feitelijk vetorecht beschikt. De Belgische Mededingingsautoriteit verwijst bijvoorbeeld naar netwerk-beslissingen met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen waarbij één lid de mogelijkheid heeft om de stemming al dan niet te dwarsbomen.

Over gezamenlijk zeggenschap gaat het indien twee of meer ondernemingen de mogelijkheid hebben een beslissende invloed uit te oefenen op een andere onderneming. Volgens de Belgische Mededingsautoriteit impliceert een vetorecht in hoofde van de leden van het netwerk bij het nemen van beslissingen op netwerkniveau zeker een gezamenlijk zeggenschap uitgeoefend door de netwerkleden op elk van de ziekenhuizen van het netwerk. In de mate alleszins dat beslissingen een impact hebben op de activiteiten van elk van de bijhorende ziekenhuizen.

Feitelijke fusie

Hetzelfde geldt wanneer het netwerk besluiten bij consensus neemt. Zelfs zonder vetorecht kan er sprake zijn van gezamenlijk zeggenschap wanneer de belangen van meerdere ziekenhuizen van het netwerk gemeenschappelijk zijn. De leden kunnen bijgevolg hun stemrecht altijd in de zin van dit gemeenschappelijk belang uitoefenen. De Mededingsautoriteit herinnert eraan dat dergelijke gevallen binnen haar discretionaire bevoegdheid vallen en situatie-specifiek moeten worden beoordeeld.

En de oprichting van het ziekenhuisnetwerk kan leiden tot een feitelijke fusie tussen voorheen onafhankelijke ziekenhuizen. Bijvoorbeeld wanneer ziekenhuizen ermee instemmen het economisch beheer van hun activiteiten in het geheel over te dragen aan het ziekenhuisnetwerk.

Controle

In de praktijk gebeurt de controle van de Belgische Mededingingsautoriteit nadat de betrokken ziekenhuizen de concentratie gemeld hebben bij de auditeur-generaal van de Belgische Mededingingsautoriteit. Deze kennisgeving moet plaatsvinden "vóór de tenuitvoerlegging ervan en na de sluiting van de overeenkomst, de openbaarmaking van het aanbod tot aankoop of ruil, of de verwerving van een zeggenschapsdeelneming".

Zodra de oprichtingsovereenkomst van het ziekenhuisnetwerk voldoende duidelijkheid biedt inzake werking, statuten, samenstelling van beheersorganen, besluitvormingsregels en geschillenprocedure moet de Mededingingsautoriteit worden gecontacteerd. Zolang deze geen beslissing heeft genomen met betrekking tot de toelaatbaarheid van de voorgenomen concentratie, mogen de ziekenhuizen het ziekenhuisnetwerk niet tot uitvoering brengen.

Bron: Nieuwsbrief augustus, advocatenkantoor Callens

Op dit moment zijn er 25 erkende (locoregionale) ziekenhuisnetwerken. De netwerken beschikken over een orgaan dat de plaats inneemt van de leden-ziekenhuizen. Dat nieuwe orgaan kan beslissingen bespreken en goedkeuren, het kan een strategie uitwerken over het aanbod aan zorgopdrachten, de coördinatie van het medisch aanbod tussen de ziekenhuizen enz. Hamvraag is echter of een ziekenhuisnetwerk niet gelijkgesteld kan worden met een concentratie van ondernemingen. Het mededingingsrecht beschouwt ziekenhuizen immers als ondernemingen die diensten op de markt aanbieden. Op 22 juli 2020 publiceerde het auditoraat van de Belgische Mededingingsautoriteit -de bevoegde autoriteit voor de controle op concentraties van ondernemingen- hierover een document. Daarin bevestigt de Mededingingsautoriteit dat ziekenhuisnetwerken tot een concentratie van ondernemingen kunnen leiden. De oprichting ervan moet dus vooraf worden goedgekeurd.Afhankelijk van de manier waarop ze georganiseerd zijn kunnen netwerken het functioneren en de organisatie van de ziekenhuizen-leden beslissend beïnvloeden. Maatregelen op netwerkniveau hebben immers impact op het aanbod aan zorgopdrachten en de coördinatie ervan tussen de verschillende ziekenhuizen. De beslissingen zijn bovendien bindend. Het is dus duidelijk dat als een netwerk een concentratie tot gevolg heeft, de Belgische Mededingingsautoriteit zich over de oprichting moet uitspreken vanuit het oogpunt mededinging. In de praktijk gaat dit waarschijnlijk over alle ziekenhuisnetwerken. En dus stelt de Mededingingsautoriteit dat "het verstandig zou zijn" om de oprichting van het netwerk voorafgaand aan te melden om na te gaan of het toelaatbaar is. Dat zal geval per geval beoordeeld worden waarbij men rekening houdt met specifieke situaties en omstandigheden. Een concentratie wordt als aannemelijk beschouwd in drie gevallen: het verkrijgen van uitsluitend zeggenschap, het bestaan van een gezamenlijk zeggenschap of een feitelijke fusie.Bij uitsluitend en gezamenlijk zeggenschap kijkt men vooral naar de organisatie en de uitvoering van het binnen het netwerk opgezette besluitvormingssysteem. Een ziekenhuis heeft uitsluitend zeggenschap over de andere ziekenhuizen als het een meerderheid van de stemrechten bezit. Dat impliceert immers dat het ziekenhuis alleen kan beslissen en maatregelen kan opleggen aan de andere netwerkziekenhuizen. Idem als een ziekenhuis over een feitelijk vetorecht beschikt. De Belgische Mededingingsautoriteit verwijst bijvoorbeeld naar netwerk-beslissingen met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen waarbij één lid de mogelijkheid heeft om de stemming al dan niet te dwarsbomen. Over gezamenlijk zeggenschap gaat het indien twee of meer ondernemingen de mogelijkheid hebben een beslissende invloed uit te oefenen op een andere onderneming. Volgens de Belgische Mededingsautoriteit impliceert een vetorecht in hoofde van de leden van het netwerk bij het nemen van beslissingen op netwerkniveau zeker een gezamenlijk zeggenschap uitgeoefend door de netwerkleden op elk van de ziekenhuizen van het netwerk. In de mate alleszins dat beslissingen een impact hebben op de activiteiten van elk van de bijhorende ziekenhuizen.Hetzelfde geldt wanneer het netwerk besluiten bij consensus neemt. Zelfs zonder vetorecht kan er sprake zijn van gezamenlijk zeggenschap wanneer de belangen van meerdere ziekenhuizen van het netwerk gemeenschappelijk zijn. De leden kunnen bijgevolg hun stemrecht altijd in de zin van dit gemeenschappelijk belang uitoefenen. De Mededingsautoriteit herinnert eraan dat dergelijke gevallen binnen haar discretionaire bevoegdheid vallen en situatie-specifiek moeten worden beoordeeld. En de oprichting van het ziekenhuisnetwerk kan leiden tot een feitelijke fusie tussen voorheen onafhankelijke ziekenhuizen. Bijvoorbeeld wanneer ziekenhuizen ermee instemmen het economisch beheer van hun activiteiten in het geheel over te dragen aan het ziekenhuisnetwerk.In de praktijk gebeurt de controle van de Belgische Mededingingsautoriteit nadat de betrokken ziekenhuizen de concentratie gemeld hebben bij de auditeur-generaal van de Belgische Mededingingsautoriteit. Deze kennisgeving moet plaatsvinden "vóór de tenuitvoerlegging ervan en na de sluiting van de overeenkomst, de openbaarmaking van het aanbod tot aankoop of ruil, of de verwerving van een zeggenschapsdeelneming". Zodra de oprichtingsovereenkomst van het ziekenhuisnetwerk voldoende duidelijkheid biedt inzake werking, statuten, samenstelling van beheersorganen, besluitvormingsregels en geschillenprocedure moet de Mededingingsautoriteit worden gecontacteerd. Zolang deze geen beslissing heeft genomen met betrekking tot de toelaatbaarheid van de voorgenomen concentratie, mogen de ziekenhuizen het ziekenhuisnetwerk niet tot uitvoering brengen.Bron: Nieuwsbrief augustus, advocatenkantoor Callens