...

Het zijn enkele bedenkingen uit de nieuwe herziene (vijfde) editie van "Strategisch Management voor de gezondheids- en welzijnssector" van Raf De Rycke en Paul Gemmel.Beiden zijn bekende namen in de sector. Raf De Rycke is voorzitter van de Broeders van Liefde en gastprofessor aan de EHSAL Management School. Paul Gemmel is hoogleraar aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UGent en senior Fellow van de Vlerick Business School.De herwerkte versie van dit boek - dat in 2010 voor het eerst verscheen - is geen gemakkelijke lectuur. Aangezien er steeds meer verband is tussen gezondheids- en welzijnszorg en management kunnen we dit werk evenwel warm aanbevelen voor wie verantwoordelijkheid draagt in de sector of wie de ambitie heeft dit te doen.Dat is des te belangrijker aangezien gezondheids- en welzijnsvoorzieningen een cruciale opdracht vervullen in de samenleving. Iedereen is vroeg of laat wel eens patiënt, velen komen terecht in een woonzorgcentrum enz. Het gaat bovendien om een belangrijke economische groeimotor. Zo werken er bijvoorbeeld 62.656 personen in de ouderenzorg en 48.782 in de ziekenhuizen.De gerealiseerde toegevoegde waarde voor de gezondheidszorg in Vlaanderen - loonkost, netto-exploitatieresultaat en afschrijvingen - groeide van 10 miljard euro in 2003 naar 17,8 miljard in 2015. De gezondheidszorg levert 7,93% van de toegevoegde waarde van de Vlaamse economie. Bovendien wijzen de auteurs naar het belangrijke 'intermediair gebruik' ervan. Dat wil zeggen dat diensten en producten uit bedrijfstakken zoals de farmaceutische, financiële, voedingssector, de bouw enz. geproduceerd worden om de doelstellingen van de social profit te realiseren. In Vlaanderen is dat intermediair verbruik goed voor 11 miljard euro.Empirisch onderzoek toont aan dat de meeste gezondheids- en welzijnsvoorzieningen anno 2019 een 'vrij actief strategisch management' voeren. Toch is er nog een beperkte groep voorzieningen die weinig aandacht besteedt aan management en eerder een 'reactorstrategie' volgen. Ze gaan met andere woorden over tot veranderingen bij acute interne situaties of bij een fundamentele externe bedreiging. Het spreekt vanzelf dat hierdoor kansen gemist worden."Goede intenties volstaan niet langer om in te spelen op nieuwe trends en noden", lezen we. "Het voortbestaan van voorzieningen hangt steeds meer af van de mate waarin principes van strategisch management op een professionele wijze worden ontwikkeld."Momenteel heeft in de ouderenzorg een kwart van de voorzieningen een vennootschapsstatuut - goed voor circa 20% van de totale capaciteit. Er doet zich ook een geleidelijke verschuiving voor van een aantal ziekenhuisactiviteiten naar extramurale centra. Daar verstrekken ziekenhuisartsen zowel door de overheid betaalde als niet terugbetaalde prestaties. Doorgaans gaat het over nichegeneeskunde - oogklinieken, esthetische chirurgie, wellness... Beide auteurs hebben vragen bij de kwaliteit en de veiligheid. "De overheid zou meer normerend en controlerend moeten optreden", zo luidt het, "en de ziekenhuizen voldoende financieren zodat artsen geen parallelle activiteiten in extramurale centra ontplooien omdat ze teveel moeten afdragen in de ziekenhuisfinanciering."Commerciële labo's klinische biologie bestaan al veel langer. Ook in de geestelijke gezondheidszorg ontstaat er nu stilaan een private markt van psychotherapieën en private groeps-praktijken voor ambulante zorg. In de sector van de algemene ziekenhuizen zet commercialisering zich niet door maar De Rycke en Gemmel verwachten wel een verdere commercialisering van de zorg in de toekomst.