...

"De tijd dat de apotheek in een ziekenhuis ergens verscholen lag in de kelder, is gelukkig voorbij", zegt ze. "En dat is niet meer dan logisch. We zijn immers een belangrijke partner in het ziekenhuis, met een waaier aan opdrachten en verantwoordelijkheden."Een eerste voorbeeld van de typische taken van een ziekenhuisapotheek zijn de bereidingen. Naast de magistrale bereidingen maakt een ziekenhuisapotheker heel wat parenterale steriele bereidingen en chemobereidingen. Het herverpakken van geneesmiddelen wordt eveneens beschouwd als een productieproces. "Wij zijn immers verplicht om met unit dose te werken. Dat houdt in dat aan het bed van de patiënt elk pilletje traceerbaar moet zijn door de naam van het geneesmiddel, het lotnummer, de vervaldatum en eventueel ons eigen artikelnummer met barcode te vermelden op een eenheidsverpakking."Meer en meer bedrijven snappen overigens de meerwaarde van het standaard aanleveren van deze unit dose, legt Hilde Collier uit. "Als we de keuze hebben bij het opstellen van het formularium, zullen we daar zeker rekening mee houden. De prijs wordt dan afgewogen, want de productie van unit dose kost uiteraard ook geld."Het formularium waar de ziekenhuisapotheek in het UZ Brussel mee werkt is zeer uitgebreid. Het bevat naast geneesmiddelen ook implantaten en medische hulpmiddelen. Dat alles vergt een strikt voorraadbeheer. "Ik hoef u niet te vertellen dat de huidige stockbreuken op de Belgische markt ons grijs haar bezorgen. Dat gebeuren op de markt schaadt vaak ons imago binnen het ziekenhuis. Artsen of verpleegkundigen beseffen minder goed waar het schoentje knelt, want als er zich een tekort voordoet, ligt dat aan 'de apotheek'. Dat is voor ons, ziekenhuisapothekers, heel lastig."Ook de sterilisatie zit overigens mee in het verantwoordelijkhedenpakket van de ziekenhuisapotheek. "Wij zijn nauw betrokken bij de centrale sterilisatie, de afdeling in het UZ Brussel sluit zelfs fysiek aan bij de apotheek. Die is verantwoordelijk en moet de kwaliteit van de sterilisatie bewaken."Globaal kan je stellen dat de rol van een ziekenhuisapotheker steeds meer evolueert van 'distributie' naar 'klinische logistiek'. "We willen niet meer gezien worden als medewerkers die enkel een logistieke taak hebben. We zijn een volwaardige schakel in de zorg voor de patiënt en werken met onze farmaceutische zorg mee aan de optimale medische outcome van elke patiënt."Het begint bij de voorschriften. Hilde Collier: "Dank zij het elektronisch voorschrijven is er de voorbije jaren veel vooruitgang geboekt in de kwaliteit van een goed voorschrift. Ik was zelf betrokken bij de ontwikkeling van een kwaliteitsindicator aangaande de volledigheid van de voorschriften. Eind 2018 zat het UZ Brussel aan meer dan 90% goede voorschriften - waarop dus alle wettelijk verplichte elementen vermeld staan. Dit is een goed resultaat, maar er is dus nog marge voor verbetering. Deze indicator heeft alle ziekenhuisdirecties een stimulans gegeven om verder te investeren in een elektronisch voorschrift van goede kwaliteit omdat dit de eerste stap is in een veilig medicatieproces." Een belangrijke taak voor de ziekenhuis apotheek is verder de validering van deze voorschriften: correspondeert wat de arts heeft voorgeschreven met de therapie die de patiënt volgt, is het de juiste dosering, de juiste duur, de juiste toedieningsweg? "We gaan de interacties na, en sporen dubbelmedicatie op. Uiteraard kan dat niet diepgaand voor alle voorschriften - dat zijn er meer dan 1.000 per dag - dus focussen we op de hoogste risico's."Volgende stap is feedback naar de voorschrijvers bij een geneesmiddelgerelateerd probleem. "In dat opzicht kunnen we spreken van een farmaceutische interventie. Door alles te registreren kunnen we tegelijk ook onze meerwaarde aantonen. Tot voor kort waren onze tussenkomsten immers niet zichtbaar. Hoe kan je namelijk bewijzen dat een patiënt door het voorkomen van een medicatiefout geen twee dagen op intensieve zorg moet blijven?" Wat de arts met het advies van de ziekenhuisapotheker doet, blijft wel zijn verantwoordelijkheid, benadrukt Hilde Collier.Een ziekenhuisapotheker komt met heel veel mensen in contact, zegt de Brusselse apothekeres. "Dat strookt misschien niet met het beeld dat de mensen van ons hebben. We werken bij uitstek multidisciplinair en zijn betrokken in heel wat comités, denk aan het Medisch-Farmaceutisch Comité of het Comité Medische Materialen, om er maar enkele te noemen."Aan de administratieve belasting ont snappen de ziekenhuisapothekers niet. "Financieel beheer, aankoopbeleid, voorraadbeheer, aanrekening, forfaitarisering, nu ook openbare aanbestedingen, ... Het zijn allemaal taken van de ziekenhuis apotheek."Gelukkig schiet er nog tijd over voor de patiënt. "We nemen anamneses af aan het bed van de patiënt, geven advies, doen medicatiereview van de volledige therapie, geven educatie aan de patiënt, helpen richtlijnen te ontwikkelen en responsabiliseren alle zorgverstrekkers."In het UZ Brussel riep de ziekenhuis-apotheek zo de MIS in het leven, de 'Medicatie Informatie Service', waarop artsen en verpleegkundigen binnen het ziekenhuis een beroep kunnen doen als ze vragen hebben inzake medicatie in de brede zin van het woord. Het ziekenhuis sleepte met het initiatief een award in de wacht. "De meerwaarde van onze MIS is bewezen in een masterproef", zegt Hilde Collier niet zonder trots. "Jammer genoeg zijn er voorlopig geen middelen om het verder - transmuraal of zelfs nationaal - uit te bouwen."