...
Dokter Eveline DeCoster zette meteen de toon: "We need a new era of public health for our human planet. Dat zijn niet mijn woorden, maar wel die van de London School of Hygiene and Tropical Medecine", zei ze. Haar conclusie is duidelijk: we over-exploiteren onze beperkte bronnen. "De gezondheidszorg is een grote sector die veel energie verbruikt", zegt de dermatoloog. "De ecologische voetafdruk wordt er beïnvloed door het gebruik van chemische stoffen (hormoonontregelaars, PFAS, farmaceutische producten), kunststoffen en narcosegassen." En dan is er nog de uitstoot van broeikasgassen. Cijfers voor België zijn moeilijk te vinden, maar naar schatting is de gezondheidssector verantwoordelijk voor 5,5% van de emissies in ons land en 4,4% wereldwijd. Het grootste deel is afkomstig van de toeleveringsketen (75%). Hoe kan een ziekenhuis zijn ecologische voetafdruk verkleinen? "Eén manier is om het afvalbeheer te verbeteren", zegt Eveline DeCoster. "De trend is materiaal eenmalig te gebruiken. We moeten terug inzetten op herbruikbare materialen. In België komt 5% van het industrieel afval uit de gezondheidszorg." De kabinetsmedewerker wil de circulaire economie stimuleren. "België lanceerde het project 'Belgium Builds Back Circular' met fondsen voor de ziekenhuizen. De UGent maakt een studie over de manier waarop ziekenhuizen het gebruik van single-use materiaal kunnen verminderen." Wat chemicaliën betreft, pleit Eveline DeCoster voor doordacht gebruik en controle vooraf, vanaf de ontwerpfase. "We moeten het gebruik van vervuilende of schadelijke stoffen al in de ontwerpfase vermijden en de markt beter controleren. Chemische stoffen mogen alleen gebruikt worden als ze noodzakelijk zijn." "We beleven een klimaatnoodtoestand", zegt professor Alain Kalmar, anesthesist-chirurg in AZ Sint-Jan in Brugge en professor aan de UGent. Hij nam zijn eigen specialisme als voorbeeld. "Het Global Warming Potential vergelijkt de impact van verschillende gassen op de opwarming van de aarde, met CO2 als basisnorm. Het opwarmingspotentieel van methaan is 28 keer groter dan van CO2 over een periode van 100 jaar. Lachgas is 273 keer zo groot. Vluchtige verdovingsmiddelen vervuilen ook, soms meer: 130 keer meer dan CO2 voor sevofluraan, 510 keer meer voor isofluraan en 2.540 keer meer voor desfluraan. Een anesthesist die 40 uur per week een oude werkplek gebruikt met een hoge stroom vers gas en desfluraan, stoot het equivalent van 56 ton CO2 uit. Ongelooflijk maar waar", dixit professor Kalmar. Bij een blindedarmoperatie wordt 11 à 15 kg CO2 uitgestoten. Het verdovingsmiddel desfluraan kan verantwoordelijk zijn voor 388 tot 1.165 kg CO2. Zelfs met sevofluraan, het minst vervuilende verdovingsgas, bedraagt de uitstoot 16 kg CO2, dat wil zeggen meer dan de procedure zelf. "Een totale intraveneuze anesthesie (TIVA) met propofol die 60 minuten duurt - wat lang is voor een blindedarmoperatie - vertegenwoordigt 0,3 kg CO2-uitstoot. Kiezen is dus makkelijk. Als de anesthesie ecologische vooruitgang wil boeken, moet het zonder vluchtige verdovingsmiddelen gebeuren." Zijn laatste argument is economisch. "Besparingen zijn een goede manier om ziekenhuizen te overtuigen. Intelligente investeringen geven de voorkeur aan propofol (TIVA)." Alain Kalmar analyseerde de impact van het gebruik van TIVA versus sevofluraan tijdens 17.682 procedures van gemiddeld 92 minuten. Sevofluraan zorgde voor 426 ton CO2-uitstoot en kostte het ziekenhuis 131.000 euro, TIVA was goed voor 12,5 ton CO2 en kostte 48.000 euro.