Fondsenwerving meer dan een extraatje

Het ingezamelde bedrag is indrukwekkend maar daarnaast zijn er de vele initiatieven en talloze beetjes die samen een enorme filantropische bijdrage uitmaken voor de gezondheidszorg in Groot- Brittannië, net zoals dat trouwens ook in de Verenigde Staten, maar ook in ons eigen land het geval is. Een paar stichtende voorbeelden. Men gaat er van uit dat de eerste Britse charity in de gezondheidszorg dateert van 1873, met het Hospital Saturday Fund (HSF), een soort ziekenfonds dat de zorgkosten dekte voor leden die een bescheiden wekelijkse bijdrage betaalden, en wel op zaterdag, vandaar de naam van het fonds. Het Hospital Saturday Fund bestaat nog steeds, maar het aantal leden is vrij bescheiden: zowat 200.000 personen in Groot-Brittannië en Ierland. Ondertussen is er op gebied van charity heel wat veranderd, vooral sinds de introductie van de National Health Service (NHS) in de zomer van 1948. De NHS wordt gefinancierd door de staat, maar ook door privédonaties. Onder de vlag NHS Charities Together, ondersteunen meer dan 200 liefdadigheidsorganisaties de zorg door vrijwilligers te mobiliseren, de bevolking te sensibiliseren en fondsenwerving te organiseren. De financiële steun die dat opbrengt, bedraagt zowat een miljoen pond per dag en kreeg een extra boost tijdens de coronacrisis. Zo kwamen er bijvoorbeeld rustfaciliteiten voor zorgverstrekkend personeel in ziekenhuizen. Het Great Osmond Street Hospital, een beroemd Londens kinderhuis dat het leven zag in 1852, is een interessant geval. Alle inkomsten voor het kinderhuis komen voort uit auteursrechten van het verhaal van Peter Pan, zoals bepaald werd door auteur James Barrie. De rechten vervielen voor Europa, maar ze blijven voor altijd gelden in Groot-Brittannië, een privilege dat de regering in 1988 verleende. Het ziekenhuis bedacht ook een andere bron van inkomsten: de naam van een mecenas afficheren, net zoals universiteiten of voetbalclubs dat doen. In 2008 werd het Mittal Children's Medical Center vernoemd na een donatie van 15 miljoen pond door de Indiase familie Mittal, bekend van de grootste staalproducent ter wereld, Arcelor Mittal. Twee jaar later was er de Morgan Stanley Clinical Building, genoemd naar de Amerikaanse zakenbank voor een donatie van 11 miljoen pond. In 2013 betaalde de Whitbread-groep een iets bescheidener donatie van 'slechts' 7,5 miljoen pond om de naam van de hotelketen terug te vinden in de Premier Inn Clinical Building. Amerikanen zijn erom bekend erg gul te zijn voor allerlei non-profitorganisaties. De donaties waren in 2018 goed voor niet minder dan 427,7 miljard dollar. Religieus geïnspireerde organisaties zijn goed voor een derde van het totaal. Met ongeveer 30 miljard dollar lijkt de zorg eerder karig bedeeld, maar in het totaal - direct én indirect - zou het toch om ongeveer 150 miljard dollar aan donaties per jaar gaan. De grootste begunstigde in de medische sector (en vijfde in het totaal) is volgens tijdschrift Forbes, met 1,72 miljard het St. Jude Children's Research Hospital in Memphis, Tennessee dat gespecialiseerd is in de behandeling van kanker. Sinds 1999 kan het ziekenhuis rekenen op een belangrijke mecenas: de universitaire sorority Tri Delta, een van de belangrijkste vrouwenverenigingen wereldwijd. In 2014 gaf de sorority haar naam aan een residentie voor patiënten in ruil voor een bedrag van 60 miljoen dollar dat ingezameld werd op tien jaar tijd. Andere 'vrienden' van het ziekenhuis zijn bijvoorbeeld koerier Fedex (met basis in Memphis) die een belangrijk golftornooi steunt dat georganiseerd wordt ten voordele van het ziekenhuis. St. Jude leverde in 2007 een krachttoer: fastfoodketen Chili's kreeg zijn naam op een nieuw Care Centre met een oppervlakte van 32.000 vierkante meter in ruil voor een cheque van 50 miljoen dollar. Alle verhoudingen in acht genomen, is het een dergelijke aanpak die de Fondation Saint-Luc beoogt, een stichting van openbaar nut en privé mecenassen van de Cliniques universitaires Saint-Luc in Brussel. De tijd is rijp want er staan enorme renovatie- reconstructiewerken op de agenda. "We hebben zelfs iemand aangenomen om de samenwerking met bedrijven, onder vorm van mecenaat, verder te ontwikkelen", zegt Tessa Schmidburg, algemeen secretaris van de Stichting. "In ruil voor sponsoring kunnen bedrijven hun naam verbinden aan bijvoorbeeld vergaderzalen, ontmoetingsruimtes, enz." Bedrijven vertegenwoordigen tot nu toe niet meer dan 18% van de fondsen die door de Stichting worden opgehaald. "Privé- en bedrijfssponsoring zijn essentieel om het tekort aan openbare middelen op te vangen", vertelde Renaud Mazy, afgevaardigd bestuurder van de klinieken, al in 2017. Het gaat er niet zozeer om de dagelijkse werking van de instelling te verzekeren. Maar wel om bij te dragen in vier domeinen: medisch onderzoek, aanschaf van apparatuur, opleiding van artsen en verplegend personeel en de verbetering van de levenskwaliteit van patiënten. "Het geld dat door sponsoring wordt opgehaald, wordt gebruikt om de bedragen aan te vullen nodig om de klinieken op een niveau van excellentie te houden, niet voor projecten die door het ziekenhuis of de overheid moeten worden gefinancierd", stelt de algemeen secretaris. Het is waar dat dit vandaag niet meer dan de kers op de taart is, aangezien het jaarlijkse budget voor het functioneren van de klinieken meer dan een half miljard bedraagt. Met het juridisch statuut van stichting van openbaar nut kan de Fondation Saint-Luc fiscale attesten uitschrijven voor giften vanaf 40 euro. Uiteraard zijn sommige giften veel groter. De Fondation kreeg enorme bedragen om het toekomstig instituut voor psychiatrie te financieren, alsook voor het protontherapiecentrum in Leuven. Meer dan 80% van de donaties gaat naar precieze doelen. Bij legaten gaat het soms om meer dan een miljoen. "Zo kennen we schenkers die de Stichting in hun testament hebben opgenomen, soms al vele jaren. Maar het gebeurt ook dat een onbekende persoon de Stichting in zijn erfenis heeft opgenomen, wat erg ontroerend is", zegt Tessa Schmidburg. "Maar even blij zijn we met de bescheiden donatie van iemand die niet over grote rijkdommen beschikt. Deze vorm van filantropie komt uit het hart en dat ontroert ons." De Stichting haalde 6,20 miljoen euro op in 2019, aanzienlijk minder dan de 8,24 miljoen in 2018 (maar toch heel wat beter dan 4,67 miljoen in 2016 en 2,51 miljoen in 2014, of zelfs 250.000 euro in 2007). "Een mogelijke verklaring is het tweejaarlijks galadiner dat in 2018 niet minder dan 1,2 miljoen opleverde. Dat is het belangrijkste event voor fondsenwerving. De speciale covid-19-oproep kreeg heel wat respons, met een inzameling van 2,2 miljoen in zeven en een halve week", zegt Tessa Schmidburg. 2020 kan een nog beter jaar worden, vooral door de kring van mecenassen in bedrijven verder uit te breiden, zo klinkt het.