...
Zo adviseert de federale raad voor ziekenhuisvoorzieningen om de extra kosten van de pandemie te compenseren. De financiële impact is immers enorm, stelt Frederik Coussée, financieel directeur van AZ Maria Middelares in Gent. Om te beginnen daalden de inkomsten flink. Coussée: "De overheid verbood planbare zorg, electieve ingrepen en zo meer. Daardoor vielen de gewone activiteiten tijdens de lockdown sterk terug. Een enquête van Zorgnet-Icuro leert dat raadplegingen en ambulante zorg met twee derde verminderden, het aantal opnames met 40%, de bezetting van het dagziekenhuis met 50 à 60%, ingrepen in het OK met 75%..." Ondertussen leidden restricties, social distancing en een verbod op bezoek... tot lege parkeerterreinen en het sluiten van cafetaria's. Ook de 'diverse' opbrengsten gingen dus spectaculair achteruit. Tegelijk organiseerden ziekenhuizen covidunits en splitsten ze patiëntenstromen op in covid en niet-covid. Dat alles vergde investeringen in infrastructuur, personeel, persoonlijk beschermingsmateriaal et cetera. Om die kosten te vergoeden, werkt de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen nu aan een advies. "Elk ziekenhuis diende zich voor te bereiden op covidpatiënten. Ongeacht het aantal adviseert de Raad dat ziekenhuizen hiervoor een bedrag zouden kunnen aanrekenen in functie van de schaalgrootte. Tevens wordt activiteit vergoed met een forfait per behandelde covidpatiënt." Al tijdens de crisis werd de nomenclatuur aangepast. Nogal wat artsen van andere afdelingen sprongen immers bij op de spoedgevallendienst, intensieve zorgen en de covidunits. Coussée: "Het Riziv zette in de nomenclatuur het toepassingsgebied open voor niet-titularissen en introduceerde zelfs nieuwe nomenclatuur. Zo kan een maagdarmarts op een covidafdeling hierdoor een extra toezichthonorarium aanrekenen als hij een longarts bijstaat bij diens werk. De aanrekening verloopt via het facturatiecircuit." Begin juni besliste de regering om een miljard uit te trekken voor de ziekenhuizen -waarvan 500 miljoen voor de psychiatrische ziekenhuizen. Eerder al keerde de overheid een voorschot van een miljard uit. Via een omzendbrief volgden instructies over de manier waarop dat eerste miljard verdeeld kan worden. De centen zijn alleszins welkom. "Weggevallen inkomsten en hogere uitgaven kunnen voor liquiditeitsproblemen zorgen. Ziekenhuizen slagen er dan niet meer in hun leveranciers, personeel, artsen en zo meer te betalen. Het voorschot zorgt ervoor dat alles blijft draaien. Dat voorkomt faillissementen", zegt Coussée. Ondanks de omzendbrief is het onduidelijk wat het statuut van dit miljard wordt. "Nu is het een voorlopig voorschot. Vraag is of we het niet als verworven mogen beschouwen, als een vergoeding voor gederfde inkomsten en meerkosten."Heikel is ook de vraag hoe de Medische Raad zal omgaan met het deel van het miljard bestemd voor het artsencorps. "Wordt dit gebruikt om artsen die tijdens de crisis technisch werkloos waren een stukje gewaarborgd inkomen te geven? En voor welke periode dan? En wat als ze een inhaalbeweging maken waardoor hun jaaractiviteit - en inkomen - uiteindelijk vergelijkbaar is met een gemiddeld jaar? Complexe materie." Verder verwerkt de FOD volksgezondheid de resultaten van een enquête over de meerkosten. Daarop is het nu wachten", zegt Coussée. De kernvraag is volgens Frederik Coussée in welke mate de pandemie blijvende impact heeft op de reguliere ziekenhuisactiviteiten. "Ter voorbereiding van een eventuele tweede golf vraagt de overheid dat we op korte termijn IZ- en gewone bedden kunnen opschalen. Dat is het 'nieuwe normaal'. Kan dat terwijl zoveel mogelijk reguliere activiteit (het 'oude normaal') wordt aangehouden? Naarmate dat lukt, komen ook de 'normale' financiële stromen en inkomsten weer op gang. Kan de achterstand ingehaald worden of gaat een deel activiteiten definitief verloren? Allicht wel, klachten verdwijnen, patiënten overlijden...Maar hoe groot dat verlies is, is koffiedik kijken." Coussée is relatief optimistisch: "De pandemie doet de vraag naar ziekenhuiszorg of naar gezondheidszorg niet afnemen. Allicht heeft ze impact op het aantal vliegvakanties of op telewerken. Maar er is geen reden om te denken dat er op langere termijn een shift in pathologie zou zijn of dat sommige pathologie zou verminderen." Hij denkt dat het in het belang van patiënt, arts en ziekenhuis is dat alles zo snel mogelijk terug 'normaal' wordt. "Hetzelfde aantal patiënten op raadpleging zien, vergt wel een andere planning. Volle wachtzalen zijn uit den boze, er is doorstroming nodig. Wachtlijsten worden natuurlijk ook best weggewerkt. Eventueel door vroeger met raadplegingen te beginnen en wat langer te werken." Dat 2020 financieel een slecht jaar wordt, staat buiten kijf. "Hoe slecht, dat hebben de ziekenhuizen ook zelf een stukje in de hand", meent Coussée die onheilspellende berichten over tekorten van 5 à 7 miljard met een flinke korrel zout neemt. "Uit de Maha-studie blijkt dat de 100 algemene ziekenhuizen in België samen 16 miljard omzet draaien bij een winst van 70 miljoen. Om dan 5 tot 7 miljard verlies te boeken op 16 miljard..." Het Brusselse Sint-Pieterziekenhuis heeft naar eigen zeggen een gat van 60 miljoen. Dat bedrag extrapoleren geeft inderdaad een globaal verlies van zes miljard. Coussée: "Naar mijn aanvoelen is dat gigantisch veel. Ter vergelijking: Maria Middelares zat nog nooit in de gevarenzone maar in 2020 blijven ook wij wellicht niet uit het rood. Niet prettig maar iedereen begrijpt het uitzonderlijke van de situatie. En wij beschikken over financiële buffers, de toekomst van het ziekenhuis is niet in het gedrang. Sommige ziekenhuizen stond het water al aan de lippen. Voor hen is dit wel een existentieel probleem. Ligt de oorzaak bij covid? Of is er een achterliggende historiek? Alleszins is het zeer onwaarschijnlijk en momenteel politiek ondenkbaar dat ziekenhuizen failliet zouden gaan." Veel inkt vloeide al over de vraag of ziekenhuizen door een fundamenteel andere financiering minder afhankelijk kunnen worden van de afdrachten door artsen. Coussée verwijst naar al doorgevoerde hervormingen, onder meer de forfaitaire betaling in de laagvariabele zorg. "Dat betreft enkel erelonen, kosten van de apotheek of van de verpleegafdelingen zitten er bijvoorbeeld niet in. Zodra dat het geval is, zullen we opnieuw verplicht worden om bepaalde processen en activiteiten slimmer te organiseren. Ook ziekenhuisnetwerken zouden een hefboom kunnen zijn om sommige 'deelregelingen' op niveau van de netwerkziekenhuizen op elkaar af te stemmen", denkt de Gentse directeur. "Maar van een wit blad beginnen en een nieuw huis opbouwen, is mooi. Het gaat echter voorbij aan de bestaande financiële regelingen. Daar zit heel wat historiek achter." Een big bang acht hij dus niet realistisch. "Enkel tijdens een pandemie aanvaardt men zonder morren draconische maatregelen. Legt de overheid in de stijl van de pandemiebrieven, nieuwe spelregels en evenwichten op dan krijgt de Raad van State veel werk..." Wel meent Coussée dat een 'evenwichtig resultaat' mogelijk is als enerzijds de overheid in een bepaalde richting stuurt en het terrein anderzijds creatief tot akkoorden kan komen.