...

Dat alles blijkt uit de jaarlijkse Maha - Model for Automatic Hospital Analyses - die Belfius in november vorig jaar voorstelde. De cijfers hebben betrekking op het jaar 2022 en blikken reeds vooruit naar 2023. In 2022 ging het gewone bedrijfsresultaat van de 86 ziekenhuizen er met 328 miljoen op achteruit, een globaal verlies van 181 miljoen. De omzet steeg weliswaar met 6,6% maar daar stonden sterker gestegen kosten tegenover (plus 8%). De meeste centen gaan naar het personeel. Die kosten stegen vorig jaar met 14,5%. Vooral door de loonindexatie maar ook doordat er 2.134 werknemers (plus 2%) bijkwamen. Onder meer zijn dat 402 voltijds equivalenten (vte's) verplegend en 438 vte's administratief personeel. In totaal werkten er 107.788 vte's in de Belgische ziekenhuizen in 2022. Daarvan zijn 53% verpleegkundigen. Aan uitgavenzijde vallen vooral de sterk gestegen energieprijzen (plus 62%) en de kosten voor voeding (plus 17%) op. In 2023 verwacht Belfius dat de energieprijzen nog harder zullen toenemen - met 77% of 169 miljoen. En dan zijn er de inkomsten. Het Budget Financiële middelen (BFM) - het overheidsmanna voor hoteldiensten en zorgpersoneel voor gehospitaliseerde patiënten - steeg door vijf loonindexeringen en een aantal overheidsmaatregelen met 10,4%. Ook de hogere farmaceutische inkomsten (plus 8,9%) zijn belangrijk. Een andere belangrijke inkomstenpost, de honoraria, nam vorig jaar slechts met 1,6% toe. Enerzijds was de ziekenhuisactiviteit nog steeds zwakker dan voor covid. Anderzijds worden erelonen traditioneel met een jaar vertraging aangepast aan de levensduurte. De artsenomzet volgde de kosten dus helemaal niet en dat is problematisch want hiermee wordt het personeel bij consultaties en medisch-technische diensten betaald. In 2023 zouden de honoraria wel met 7,9% aangroeien door index en een beperkte activiteitsstijging. In 2022 was het daghospitaal goed voor 66,6% van alle ziekenhuisopnames. Dat staat in schril contrast met de klassieke opnames die nog steeds 6,4% onder het niveau van 2019 - voor de covidcrisis - zitten. Sinds begin 2022 is de lijst met ingrepen die in het daghospitaal mogen gebeuren flink uitgebreid. Ook de financiering werd aangepast. De overheid stimuleert dit en Maha toont aan dat de ziekenhuizen hier om diverse redenen gretig op inspelen - al was de trend al langer aan de gang. Vooral het chirurgische dagziekenhuis neemt ook in 2023 een hoge vlucht. Op basis van enquêtegegevens over de eerste jaarhelft bedraagt de toename zelfs 22%. Daar staat tegenover dat op alle diensten, behalve geriatrie en pediatrie, het aantal klassieke opnames en de gemiddelde verblijfsduur (nog vijf dagen) blijft dalen. Zoals reeds aangehaald is personeel de grootste uitgavenpost van een ziekenhuis. Het kader ingevuld krijgen en houden blijft echter een groot probleem. Vacatures voor verpleegkundigen raken niet ingevuld. Vorig jaar hadden de 86 Belgische algemene ziekenhuizen samen 2.800 betrekkingen openstaan, een vijfde meer dan in 2021. Het tekort bedraagt continu 5%. Hierdoor, aldus Belfius, moeten ziekenhuizen geregeld afdelingen sluiten. Er is te weinig personeel omwille van diverse redenen. Volgens Maha zet de betere verloning heel wat mensen aan om deeltijds te werken. Daarnaast ligt het absenteïsme in de ziekenhuizen erg hoog, 11,4% in 2022. Langdurig ziekteverzuim - meer dan een jaar - neemt nog toe en bedroeg de eerste zes maanden van 2023 4,1%. Het kortdurend verzuim daalt wel wat. Het hoge absenteïsme verklaart waarom het aantal uitzendkrachten in de ziekenhuizen blijft toenemen. In 2022 ging het om 1.900 voltijdsequivalenten. Voor het eerst stond in 2022 het eigen vermogen van de ziekenhuizen onder druk. Dit terwijl ze dit het afgelopen decennium jaar na jaar beperkt konden laten aansterken. Omdat het negatief resultaat het eigen vermogen aanspreekt, lukte dat vorig jaar niet meer. Ook de 'vrije beschikbare marge' om zelf te investeren kromp tot 165 miljoen - een derde vergeleken met 2021. Die beperkte vrije beschikbare marge maakt het ook lastig om langetermijnleningen aan te gaan. Volgens Belfius is "een combinatie van een dalende liquiditeit en solvabiliteit een alarmsignaal". De toekomst ziet er dus niet rooskleurig uit. Temeer daar de investeringen in terreinen en gebouwen de laatste jaren structureel daalde -van 1,4 miljard bruto in 2018 naar 1,2 miljard in 2022. Het patrimonium op peil houden, is dus moeilijk. Ook door de gestegen bouwkosten en hogere rentevoeten. Minister Vandenbroucke reageerde met een uitgebreide nota op de Maha. Hij vindt dat "we hokjes moeten afbreken om het structurele personeelstekort aan te pakken en zorg van topkwaliteit te bieden. Maximale samenwerking en gegevensdeling is nodig", dixit Vandenbroucke. Hij voegt eraan toe dat de middelen transparant, doelmatig en efficiënt moeten ingezet worden. "Wie in de zorg werkt, verdient waardering, steun en een eerlijke vergoeding", luidt het.