Ons gezondheidszorgsysteem heeft veel sterke punten, maar er zijn ook veel uitdagingen: de stijgende levensverwachting, samen met de toename van chronische ziekten jagen de zorgkosten de hoogte in, kadert Johan Hellings, professor aan de faculteit Geneeskunde van UHasselt, de ontstaansgrond van de opleiding. "Tegelijkertijd bieden innovaties zoals eHealth en artificiële intelligentie ook nieuwe mogelijkheden. Met de eerstelijnszones, de ziekenhuisnetwerken, de persoonsvolgende financiering, ... verandert daarnaast de manier waarop zorg georganiseerd wordt. Last but not least is er druk op de uitgaven en het budget. De wereld verandert met andere woorden continu."

Healthcare engineers zoeken mee naar manieren om onze zorg efficiënt, effectief, mensgericht, toegankelijk en veilig te maken' - Johan Hellings

"Om deze transities te ondersteunen is het systeemdenken van een ingenieur nodig, gecombineerd met expertise op vlak van zorg, financieringsmechanismen en change management. En niet te vergeten: een goede samenwerking met zorgprofessionals."

Value-based healthcare

Johan Hellings: "Er zijn in onze zorg vele voorbeelden van inspirerende zorgverstrekkers, maar we kunnen niet van hen verwachten dat zij naast de dagelijkse praktijk - die vaak al heel druk is - ook nog eens deze change agents zijn. Zij worden daar trouwens niet voor opgeleid." Jochen Bergs beaamt. Samen met prof. Hellings maakt hij deel uit van de onderzoeksgroep patiëntveiligheid van UHasselt. "Als verpleegkundige stelde ik vast dat onze zorgsector geconfronteerd wordt met heel wat uitdagingen die niet meteen zorggerelateerd zijn, denk bijvoorbeeld aan crowding (wachtrijen, nvdr) op spoedgevallendiensten. Johan spoorde me aan na te denken wat er allemaal nodig is om deze uitdagingen aan te pakken."

Johan Hellings

Eerste vereiste: data, en daarmee verbonden de tools om deze data te genereren en analyseren. "Toegepast op het voorbeeld van crowding, kunnen data zorgverleners meer inzicht geven in wanneer er zich op de spoedgevallendienst precies een instroom-, doorstroom- en uitstroomprobleem zal voordoen. Waardoor de mogelijkheid ontstaat om proactief te handelen, in plaats van reactief zoals dat nu veelal het geval is", duidt Jochen Bergs.

Tweede, belangrijke vereiste is de vaardigheid om deze analyses te vertalen naar relevante inzichten om deze vervolgens zorgvuldig te implementeren in de praktijk. "Daar is op zijn beurt kennis voor nodig van de manier waarop zorg en zorgverleners werken, alsook een gezonde passie en drive om de zorg te willen verbeteren", vult Johan Hellings aan.

Onderzoek

En zo komt het tweetal na veel brainstormen tot het profiel van de - vandaag nog ontbrekende - healthcare engineer. "Vertrekkende vanuit een nood of probleem, zoeken healthcare engineers mee naar manieren om onze zorg efficiënt, effectief, mensgericht, toegankelijk en veilig te maken", klinkt het. Hij of zij ontwikkelt, test en implementeert daarvoor de nodige innovaties - altijd vanuit een ondersteunende functie, zonder de zorg inhoudelijk te sturen. Kapstok daarbij is het streven naar value-based healthcare: door een betere en efficiëntere organisatie van de zorg, worden de beschikbare middelen beter besteed.

Jochen Bergs licht met een tweede voorbeeld toe hoe een healthcare engineer zorginnovatie kan ondersteunen. "Veel zorginstellingen worstelen met patiëntenoverdracht, dat wordt ook bevestigd door veiligheidscultuurmetingen. Implementation science laat toe te meten waarom de verbetering ervan moeilijk verloopt. Door die theoretische inzichten te vertalen naar een contextspecifieke program theory kan je een positief, appreciërend verhaal bouwen dat effectief de kwaliteit van overdracht verbetert."

De vraag is of op deze manier niet vooral kleine, 'losse' initiatieven zullen ontstaan in plaats van algemene, gemeenschappelijke oplossingen? "In een eerste fase misschien wel", erkent Johan Hellings. "Het voordeel van dit profiel binnen een universitaire context op te leiden is dat je er onderzoek rond kan uitbouwen, bijvoorbeeld rond patiëntveiligheid, gezondheidseconomie, ethiek en de organisatie van de zorg, data science, ... Daarnaast zijn er binnen onze universiteit ook sterke links met het toepassingsgericht onderzoek van de Mobile Health Unit (Kennisplatform voor mobiele gezondheidstoepassingen van UHasselt, Jessa Ziekenhuis en ZOL, nvdr)."

Het lokale aspect van zorginnovaties mag niet onderschat worden' - Jochen Bergs

Langs de andere kant mag het lokale aspect van zorginnovaties niet onderschat worden, merkt Jochen Bergs op. Hij verwijst naar grootschalige, succesvolle initiatieven in de VS voor het verminderen van katheterinfecties. Toen verschillende ziekenhuizen in het VK dit wilden toepassen, bleven de verhoopte resultaten echter uit. "Waarom? Het ging om een veel te directief verhaal, dat per zorgcontext zijn eigen accenten nodig heeft. De kracht van een healthcare engineer is met andere woorden dat deze het grote zorgverhaal kent, en dit tegelijkertijd concreet kan vertalen naar de situatie waarin hij of zij werkt." Daarvoor is uiteraard voeling nodig met de werkomgeving, vult Johan Hellings aan. "Die creëer je niet door de healthcare engineer ergens in een bureau te steken, ver weg van de dagelijkse praktijk."

Jochen Bergs

2021-2022

Tot welke profielen richt de master healthcare engineering zich nu? In principe kan iedereen zich inschrijven, gaande van IT'ers, ingenieurs, economen, architecten, juristen, verpleegkundigen, artsen, ... Wie nog geen kennis heeft over of affiniteit met de zorgsector moet op dat vlak bijbenen. Vakken uit ingenieursopleidingen maken een belangrijk deel van de koek uit.

De opleiding is momenteel nog in volle opbouw en maakt deel uit van een groeiplan van de UHasselt om tegen 2028 twaalf nieuwe opleidingen in te voeren. De gesprekspartners benadrukken daarbij dat ze "expliciet" willen samenwerken met andere universiteiten en kennisinstellingen.

Ondertussen hebben al heel wat kandidaat-studenten hun interesse laten blijken in de opleiding tot healthcare engineer, getuigen Johan Hellings en Jochen Bergs. Voor de start ervan, mikken ze op academiejaar 2021-2022. Eerst moet de opleiding nog erkend worden door de Vlaamse Regering.

Ons gezondheidszorgsysteem heeft veel sterke punten, maar er zijn ook veel uitdagingen: de stijgende levensverwachting, samen met de toename van chronische ziekten jagen de zorgkosten de hoogte in, kadert Johan Hellings, professor aan de faculteit Geneeskunde van UHasselt, de ontstaansgrond van de opleiding. "Tegelijkertijd bieden innovaties zoals eHealth en artificiële intelligentie ook nieuwe mogelijkheden. Met de eerstelijnszones, de ziekenhuisnetwerken, de persoonsvolgende financiering, ... verandert daarnaast de manier waarop zorg georganiseerd wordt. Last but not least is er druk op de uitgaven en het budget. De wereld verandert met andere woorden continu.""Om deze transities te ondersteunen is het systeemdenken van een ingenieur nodig, gecombineerd met expertise op vlak van zorg, financieringsmechanismen en change management. En niet te vergeten: een goede samenwerking met zorgprofessionals."Johan Hellings: "Er zijn in onze zorg vele voorbeelden van inspirerende zorgverstrekkers, maar we kunnen niet van hen verwachten dat zij naast de dagelijkse praktijk - die vaak al heel druk is - ook nog eens deze change agents zijn. Zij worden daar trouwens niet voor opgeleid." Jochen Bergs beaamt. Samen met prof. Hellings maakt hij deel uit van de onderzoeksgroep patiëntveiligheid van UHasselt. "Als verpleegkundige stelde ik vast dat onze zorgsector geconfronteerd wordt met heel wat uitdagingen die niet meteen zorggerelateerd zijn, denk bijvoorbeeld aan crowding (wachtrijen, nvdr) op spoedgevallendiensten. Johan spoorde me aan na te denken wat er allemaal nodig is om deze uitdagingen aan te pakken."Eerste vereiste: data, en daarmee verbonden de tools om deze data te genereren en analyseren. "Toegepast op het voorbeeld van crowding, kunnen data zorgverleners meer inzicht geven in wanneer er zich op de spoedgevallendienst precies een instroom-, doorstroom- en uitstroomprobleem zal voordoen. Waardoor de mogelijkheid ontstaat om proactief te handelen, in plaats van reactief zoals dat nu veelal het geval is", duidt Jochen Bergs.Tweede, belangrijke vereiste is de vaardigheid om deze analyses te vertalen naar relevante inzichten om deze vervolgens zorgvuldig te implementeren in de praktijk. "Daar is op zijn beurt kennis voor nodig van de manier waarop zorg en zorgverleners werken, alsook een gezonde passie en drive om de zorg te willen verbeteren", vult Johan Hellings aan.En zo komt het tweetal na veel brainstormen tot het profiel van de - vandaag nog ontbrekende - healthcare engineer. "Vertrekkende vanuit een nood of probleem, zoeken healthcare engineers mee naar manieren om onze zorg efficiënt, effectief, mensgericht, toegankelijk en veilig te maken", klinkt het. Hij of zij ontwikkelt, test en implementeert daarvoor de nodige innovaties - altijd vanuit een ondersteunende functie, zonder de zorg inhoudelijk te sturen. Kapstok daarbij is het streven naar value-based healthcare: door een betere en efficiëntere organisatie van de zorg, worden de beschikbare middelen beter besteed.Jochen Bergs licht met een tweede voorbeeld toe hoe een healthcare engineer zorginnovatie kan ondersteunen. "Veel zorginstellingen worstelen met patiëntenoverdracht, dat wordt ook bevestigd door veiligheidscultuurmetingen. Implementation science laat toe te meten waarom de verbetering ervan moeilijk verloopt. Door die theoretische inzichten te vertalen naar een contextspecifieke program theory kan je een positief, appreciërend verhaal bouwen dat effectief de kwaliteit van overdracht verbetert."De vraag is of op deze manier niet vooral kleine, 'losse' initiatieven zullen ontstaan in plaats van algemene, gemeenschappelijke oplossingen? "In een eerste fase misschien wel", erkent Johan Hellings. "Het voordeel van dit profiel binnen een universitaire context op te leiden is dat je er onderzoek rond kan uitbouwen, bijvoorbeeld rond patiëntveiligheid, gezondheidseconomie, ethiek en de organisatie van de zorg, data science, ... Daarnaast zijn er binnen onze universiteit ook sterke links met het toepassingsgericht onderzoek van de Mobile Health Unit (Kennisplatform voor mobiele gezondheidstoepassingen van UHasselt, Jessa Ziekenhuis en ZOL, nvdr)."Langs de andere kant mag het lokale aspect van zorginnovaties niet onderschat worden, merkt Jochen Bergs op. Hij verwijst naar grootschalige, succesvolle initiatieven in de VS voor het verminderen van katheterinfecties. Toen verschillende ziekenhuizen in het VK dit wilden toepassen, bleven de verhoopte resultaten echter uit. "Waarom? Het ging om een veel te directief verhaal, dat per zorgcontext zijn eigen accenten nodig heeft. De kracht van een healthcare engineer is met andere woorden dat deze het grote zorgverhaal kent, en dit tegelijkertijd concreet kan vertalen naar de situatie waarin hij of zij werkt." Daarvoor is uiteraard voeling nodig met de werkomgeving, vult Johan Hellings aan. "Die creëer je niet door de healthcare engineer ergens in een bureau te steken, ver weg van de dagelijkse praktijk."Tot welke profielen richt de master healthcare engineering zich nu? In principe kan iedereen zich inschrijven, gaande van IT'ers, ingenieurs, economen, architecten, juristen, verpleegkundigen, artsen, ... Wie nog geen kennis heeft over of affiniteit met de zorgsector moet op dat vlak bijbenen. Vakken uit ingenieursopleidingen maken een belangrijk deel van de koek uit.De opleiding is momenteel nog in volle opbouw en maakt deel uit van een groeiplan van de UHasselt om tegen 2028 twaalf nieuwe opleidingen in te voeren. De gesprekspartners benadrukken daarbij dat ze "expliciet" willen samenwerken met andere universiteiten en kennisinstellingen.Ondertussen hebben al heel wat kandidaat-studenten hun interesse laten blijken in de opleiding tot healthcare engineer, getuigen Johan Hellings en Jochen Bergs. Voor de start ervan, mikken ze op academiejaar 2021-2022. Eerst moet de opleiding nog erkend worden door de Vlaamse Regering.