Dat leert ons de editie 2021 van de Blikvanger Gezond- heidszorg; Geestelijke Gezondheidszorg van de FOD Volksgezondheid die onlangs uitkwam. We onthouden ook dat de toename van het aantal gecolloceerde patiënten de administratie sterkt in haar overtuiging dat 'crisispsychiatrie' zowel in een ambulante als in een residentiële setting meer aandacht moet krijgen.

Vermaatschappelijking

Deze 'Blikvanger' bevat een schat aan cijfermateriaal over de stand van zaken in de psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrie-afdelingen van de algemene ziekenhuizen. Er wordt gewerkt rond een aantal thema's. Zo focust men onder meer op de klassieker 'vermaatschap- pelijking van de geestelijke gezondheidszorg' en op de samenwerking in netwerken. Momenteel telt ons land 20 GGZ-netwerken voor volwassenen die gelijkmatig ongeveer het hele grond- gebied bestrijken.

België telt 51 psychiatrische ziekenhuizen en 67 PAAZ-en voor volwas- senen. Het aanbod aan bedden in PAAZ is al bij al vrij beperkt. Een derde ervan heeft één tot maximaal 30 bedden ter beschikking voor psychiatrische zorg. Elf algemene ziekenhuizen beschikken echter ook over 100 of meer psychia- trische bedden. Het hoeft geen betoog dat het gros van de psychiatrische ziekenhuizen en PAAZ-en zich in het Vlaams gewest bevinden. Vlaanderen telt overigens ook vijf psychiatrische ziekenhuizen waar er plaats is voor meer dan 500 patiënten. Een klein aantal psychiatrische ziekenhuizen beschikt slechts over een beperkt aantal bedden, meestal voor dagopnames.

Drie vierde van de verblijven in psychiatrische ziekenhuizen voor volwassenen duurt minder dan drie maanden; 14,4% zelfs minder dan een week. Op de PAAZ-en ligt de verblijfsduur nog een stuk korter. Bijna 80% van de patiënten staat er binnen de maand weer buiten en een derde van de verblijven duurt minder dan een week.

In het algemeen, zo stelt het rapport, verkort de verblijfsduur. Daar staat wel tegenover dat patiënten vaker na hun ontslag hetzelfde jaar in hetzelfde ziekenhuis worden heropgenomen. Meestal één keer maar frequentere heropnames komen meer en meer voor.

Alcoholgebruik

Het moge duidelijk zijn dat het in de psychiatrie bij opname slechts zelden over een eenduidige diagnose gaat. Meestal is het een combinatie van problematieken. Zowel in de PAAZ-en als in de psychiatrische ziekenhuizen steekt het gebruik van alcohol en andere psychoactieve stoffen er echter met kop en schouders bovenuit.

In de psychiatrische ziekenhuizen gaat het over 26,7% van de diagnosen, in de PAAZ-en loopt dit op tot 29,1%. Op een respectabele afstand volgen depressieve stoornissen met respectievelijk 14,3% en 25,6% van de dia- gnoses. Middelengerelateerde stoor- nissen als hoofddiagnose doen zich vooral voor bij mannen, terwijl de dia- gnose depressieve stoornis voornamelijk bij vrouwen wordt gesteld.

Niet enkel zijn middelengerelateerde aandoeningen (alcohol, medicatie, drugs) de belangrijkste hoofddiagnose, ze worden ook vaak als nevendiagnose gesteld.

Gedetineerden

Om de middelenproblematiek aan te pakken, heeft de FOD Volksgezondheid een aantal projecten lopen. Een beknopt overzicht.

De Treatment Demand Indicator (TDI) registreert de behandelings- vragen met betrekking tot misbruik van alcohol of afhankelijkheid van illegale drugs. Jaarlijks registreren 115 ziekenhuizen hiervoor 20 epidemio- logische variabelen. Dit gebeurt binnen een Europees kader, Sciensano beheert de data.

Negen crisiseenheden van telkens vier bedden vangen patiënten in crisis op voor een beperkte periode van vijf dagen. Dit project includeert jaarlijks ongeveer 3.500 patiënten. Ze worden intensief opgevolgd door een multi- disciplinair team. Specifiek voor dit initiatief is dat de follow-up gebeurt door casemanagement. Er is ook een zekere affiniteit met de doelgroep patiënten die psychoactieve middelen gebruiken.

Verder loopt er een proefproject drugs en detentie. Een vijfde tot 45% van alle gedetineerden zouden illegale drugs gebruiken in de gevangenis. Drie gevangenissen startten in december 2017 met proefprojecten om een aangepast drughulpverleningsmodel te ontwikkelen. Dat gaat breed en omvat alle stappen van screening en vroeg- detectie tot motivatiegesprekken en behandeling. Gedetineerden krijgen begeleiding op maat en bij aankomst screent men hen systematisch op druggebruik.

Een laatste initiatief is het 'Belgische Psychotropics Experts Platform (Belpep), een multidisciplinair platform bestaande uit drie werkgroepen van deskundigen. Belpep wil het rationeel gebruik van psychoactieve geneesmiddelen bevorderen.

Dat leert ons de editie 2021 van de Blikvanger Gezond- heidszorg; Geestelijke Gezondheidszorg van de FOD Volksgezondheid die onlangs uitkwam. We onthouden ook dat de toename van het aantal gecolloceerde patiënten de administratie sterkt in haar overtuiging dat 'crisispsychiatrie' zowel in een ambulante als in een residentiële setting meer aandacht moet krijgen. Deze 'Blikvanger' bevat een schat aan cijfermateriaal over de stand van zaken in de psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrie-afdelingen van de algemene ziekenhuizen. Er wordt gewerkt rond een aantal thema's. Zo focust men onder meer op de klassieker 'vermaatschap- pelijking van de geestelijke gezondheidszorg' en op de samenwerking in netwerken. Momenteel telt ons land 20 GGZ-netwerken voor volwassenen die gelijkmatig ongeveer het hele grond- gebied bestrijken. België telt 51 psychiatrische ziekenhuizen en 67 PAAZ-en voor volwas- senen. Het aanbod aan bedden in PAAZ is al bij al vrij beperkt. Een derde ervan heeft één tot maximaal 30 bedden ter beschikking voor psychiatrische zorg. Elf algemene ziekenhuizen beschikken echter ook over 100 of meer psychia- trische bedden. Het hoeft geen betoog dat het gros van de psychiatrische ziekenhuizen en PAAZ-en zich in het Vlaams gewest bevinden. Vlaanderen telt overigens ook vijf psychiatrische ziekenhuizen waar er plaats is voor meer dan 500 patiënten. Een klein aantal psychiatrische ziekenhuizen beschikt slechts over een beperkt aantal bedden, meestal voor dagopnames. Drie vierde van de verblijven in psychiatrische ziekenhuizen voor volwassenen duurt minder dan drie maanden; 14,4% zelfs minder dan een week. Op de PAAZ-en ligt de verblijfsduur nog een stuk korter. Bijna 80% van de patiënten staat er binnen de maand weer buiten en een derde van de verblijven duurt minder dan een week. In het algemeen, zo stelt het rapport, verkort de verblijfsduur. Daar staat wel tegenover dat patiënten vaker na hun ontslag hetzelfde jaar in hetzelfde ziekenhuis worden heropgenomen. Meestal één keer maar frequentere heropnames komen meer en meer voor. Het moge duidelijk zijn dat het in de psychiatrie bij opname slechts zelden over een eenduidige diagnose gaat. Meestal is het een combinatie van problematieken. Zowel in de PAAZ-en als in de psychiatrische ziekenhuizen steekt het gebruik van alcohol en andere psychoactieve stoffen er echter met kop en schouders bovenuit. In de psychiatrische ziekenhuizen gaat het over 26,7% van de diagnosen, in de PAAZ-en loopt dit op tot 29,1%. Op een respectabele afstand volgen depressieve stoornissen met respectievelijk 14,3% en 25,6% van de dia- gnoses. Middelengerelateerde stoor- nissen als hoofddiagnose doen zich vooral voor bij mannen, terwijl de dia- gnose depressieve stoornis voornamelijk bij vrouwen wordt gesteld. Niet enkel zijn middelengerelateerde aandoeningen (alcohol, medicatie, drugs) de belangrijkste hoofddiagnose, ze worden ook vaak als nevendiagnose gesteld. Om de middelenproblematiek aan te pakken, heeft de FOD Volksgezondheid een aantal projecten lopen. Een beknopt overzicht. De Treatment Demand Indicator (TDI) registreert de behandelings- vragen met betrekking tot misbruik van alcohol of afhankelijkheid van illegale drugs. Jaarlijks registreren 115 ziekenhuizen hiervoor 20 epidemio- logische variabelen. Dit gebeurt binnen een Europees kader, Sciensano beheert de data. Negen crisiseenheden van telkens vier bedden vangen patiënten in crisis op voor een beperkte periode van vijf dagen. Dit project includeert jaarlijks ongeveer 3.500 patiënten. Ze worden intensief opgevolgd door een multi- disciplinair team. Specifiek voor dit initiatief is dat de follow-up gebeurt door casemanagement. Er is ook een zekere affiniteit met de doelgroep patiënten die psychoactieve middelen gebruiken. Verder loopt er een proefproject drugs en detentie. Een vijfde tot 45% van alle gedetineerden zouden illegale drugs gebruiken in de gevangenis. Drie gevangenissen startten in december 2017 met proefprojecten om een aangepast drughulpverleningsmodel te ontwikkelen. Dat gaat breed en omvat alle stappen van screening en vroeg- detectie tot motivatiegesprekken en behandeling. Gedetineerden krijgen begeleiding op maat en bij aankomst screent men hen systematisch op druggebruik. Een laatste initiatief is het 'Belgische Psychotropics Experts Platform (Belpep), een multidisciplinair platform bestaande uit drie werkgroepen van deskundigen. Belpep wil het rationeel gebruik van psychoactieve geneesmiddelen bevorderen.